Uzay Biliminde Çığır Açan Başarı: Yapay Güneş Tutulması Gerçekleşti!

ESA, Güneş'te Yapay Tutulma Gerçekleştirdi

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), iki yeni uzay aracı kullanarak Güneş'te tam bir yapay tutulma düzenledi. Uydulardan elde edilen ilk görüntüler, astronomi camiasında büyük bir heyecan yarattı.
Toplam güneş tutulmaları, Dünya üzerinde yalnızca 18 yılda 14 kez gözlemlenebiliyor. Belirli bir noktadan tutulmaların gözlemlenmesi ise 366 yılı bulabiliyor.
Bunu daha sık yapmak isteyen ESA, fırlattığı uydularla yapay tutulma gerçekleştirmeye karar vermişti. Proba-3 misyonu, 5 Aralık 2024'te Hindistan'ın Satish Dhawan Uzay Merkezi'nden bir PSLV-XL roketiyle başarıyla fırlatıldı ve bu yapay tutulma gerçekleşti.

İLK YAPAY GÜNEŞ TUTULMASI

Güneş tutulması, Ay'ın Dünya ile Güneş'in arasında konumlanarak Güneş'in ışığını engellemesi sonucu oluşmaktadır. Proba-3 görevinde yer alan yapay uydulardan biri, Güneş'in önüne geçerek ışığını engellerken, diğeri teleskop yardımıyla bu engellenen ışığı gözlemledi.
Bu sayede, Güneş'in gövdesi görünmez hale getirildi ve kenarındaki korona katmanının (Güneş atmosferi) tutulmalar sırasında ilk kez gözlemlenmesi mümkün oldu.

GÜNEŞ KORONASI

Güneş'in dış atmosferi olarak adlandırılan korona, bilim insanları için tam bir gizem oluşturmaktadır. Yıldızın yüzeyi yaklaşık 5.500 derece sıcaklıkta iken, korona 1,1 milyon derecenin üzerine çıkmaktadır.
Atmosferin yüzeyden 200 kat daha sıcak olma nedeninin anlaşılması büyük önem taşımaktadır. Zira, Dünya'yı sık sık etkileyen Güneş rüzgârları bu atmosferde üretiliyor.

Baş araştırmacı Andrei Zhukov, Belçika'nın Leuven kentinde düzenlenen Güneş Tutulması Konferansı'nda yaptığı açıklamada, "Korona, muhteşem bir manzara olmasının yanı sıra plazma fiziği açısından bir laboratuvar ve uzaydaki hava olaylarının ana kaynağıdır" dedi.

ATMOSFERİN GÖRÜLEBİLDİĞİ TEK AN

Güneş rüzgârları, Dünya'nın enerji ve iletişim sistemlerini bozabilecek radyoaktif parçacıkların uzaya dağılması anlamına gelir. Bu parçacıklar, aurora gibi etkileyici görüntüler oluştururken, aynı zamanda astronotlar ve yörüngedeki uydular için tehlikeli durumlar yaratabilir. Şiddetli rüzgârlar, güç dalgalanmalarına neden olarak elektronik cihazlarda arızalara yol açabilir.
Korona gözlemleri, bu rüzgârları anlayabilmek açısından önemli bir yere sahiptir. Ancak Güneş diski, koronadan 1 milyon kat daha parlak olduğu için bu katmanı yalnızca tutulmalar sırasında analiz edebilmek mümkün olmaktadır.
Zhukov, "Tutulmalar rahatsız edici, nadir ve sadece birkaç dakika sürüyor" ifadelerini kullandı ve ekledi:

"Belçika'daki son tam güneş tutulması 1406 tarihinde gerçekleşti ve bir sonraki 2090 yılında olacak."

İLK DENEMEDE BAŞARI

Proba-3 misyonunda bulunan iki uzay aracı; Coronagraph ve Occulter, bahse konu yapay tutulmayı mart ayında gerçekleştirmeyi başardı. Occulter, Güneş'in üzerine gölgesini düşürürken, Coronagraph bu olayı hassas optik aletleriyle görüntüledi.
Proba-3 görev yöneticisi Damien Galano, "Bu görüntüleri almak beni gerçekten heyecanlandırdı, özellikle de bunu ilk denemede başardığımız için" açıklamasında bulundu.
"Bu sadece bir fragman çünkü halen devreye alma aşamasındayız."