TCMB'den Gelen Müjde: Enflasyonda Gruplar Bazında Düşüş Hızı!

TCMB Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nu Yayınladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Mayıs 2023 Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu açıkladı. Raporda, yıllık enflasyonun, temel mallar hariç olmak üzere, tüm ana gruplarda azalış gösterdiği belirtildi. Aylık bazda dikkat çeken başlıca gruplar, gıda fiyatlarının düşüş sergilemesi ve hizmetlerin fiyat artışında yaşanan yavaşlama oldu. Gıda grubundaki fiyat düşüşü, işlenmemiş gıda alt grubunun etkisiyle gerçekleşirken, işlenmiş gıda fiyat artışı ise zayıfladı.
Meyve fiyatlarındaki olumsuz görünüm devam etmesine rağmen, işlenmemiş gıda fiyatları sebzelerin ve diğer bazı işlenmemiş gıda kalemlerinin öncülüğünde geriledi. Enerji grubundaki aylık enflasyon, şebeke suyu fiyatlarındaki artışın yanı sıra, Nisan ayında elektrikte yapılan düzenlemenin sarkan etkileriyle belirleyici oldu.
Döviz kuru gelişmelerinin etkisi, zayıflayarak da olsa öncelikle dayanıklı tüketim malları olmak üzere, temel mal fiyatları üzerinde hissedilmeye devam etti. Giyim ve ayakkabı alt grubunda, mevsim geçişine bağlı olarak fiyatların yükselişi gözlemlenirken, artışın bir önceki yılın aynı dönemine oranla daha düşük olduğu kaydedildi. Hizmet grubunda ise fiyat artışları aylık bazda yavaşladı ve bu durum, kira dışındaki tüm alt gruplarda izlendi.
Aylık üretici fiyatları enerji grubunun etkisiyle güçlü bir artış gösterirken, yıllık üretici enflasyonu 0,63 puan artarak yüzde 23,13 seviyesine ulaştı. Bu çerçevede, Mayıs ayında tüm ana eğilim göstergeleri bir önceki aya göre geriledi. Ana eğilim üç aylık hareketli ortalamalarla değerlendirdiğinde, kademeli bir yavaşlama eğilimi gözlemlendi.
Rapor verilerine göre, B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 2,00 ve 1,75 puan azalarak yüzde 34,81 ve yüzde 35,37 olarak gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, temel mal grubunun katkısı değişmezken, gıda ve alkolsüz içecekler, hizmet, enerji ile alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,95, 0,95, 0,36 ve 0,19 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, tüketici fiyatlarının aylık artışında, önceki aya göre bir yavaşlama gözlemlendi. Aylık artışlar B ve C göstergelerinde azalma kaydetti. B endeksini oluşturan gruplar genelinde fiyat artışlarının zayıfladığı görüldü; TCMB bünyesinde takip edilen göstergeler ise Mayıs ayında enflasyonun ana eğiliminde aylık bazda belirgin bir düşüş, üç aylık ortalamalar bazında ise kademeli bir yavaşlamaya işaret etti.
HİZMET FİYAT ARTIŞI YAVAŞLADI
Mayıs ayında hizmet fiyat artışı yüzde 1,74 ile bir önceki aya göre yavaşlarken, hizmet grubunun yıllık enflasyonu 3,41 puan azalarak yüzde 51,19 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon ulaştırma alanında artış gösterirken, diğer alt gruplarda ise bir gerileme yaşandı. Aylık fiyat artışı bakımından kira alt grubu öne çıkarken, diğer gruplarda ılımlı seyir sürdü. Mayıs’da kira artışı, bir önceki aya göre sınırlı bir oranda gerileyerek yüzde 3,10 oldu ve grup yıllık enflasyonu 4,25 puan düşüşle yüzde 84,94 seviyesine ulaştı.
Talep koşulları, döviz kuru gelişmeleri ve özellikle kırmızı et gibi gıda fiyatlarına yüksek duygusal tepki veren lokanta-otel fiyatları, Nisan ayında yaşanan artışın ardından Mayıs ayında yüzde 1,83 ile daha ölçülü bir artış gösterdi. Diğer hizmetler alt grubundaki fiyat artışı ise yüzde 1,39 olarak kaydedildi ve eğitim hizmetleri fiyatları yüzde 1,19 ile geçen yılın aynı dönemine göre oldukça düşük düzeyde arttı.
Diğer taraftan, kişisel ulaştırma araçlarının bakım onarımlarının fiyat artışı ile alt grup enflasyonuna katkı sağladığı görüldü. Ulaştırma hizmetleri fiyatları yüzde 0,99 yükselirken, haberleşme grubunda son iki ayda gözlemlenen ılımlı seyir, yüzde -0,14'lük bir fiyat düşüşü ile devam etti.
Mayıs ayında temel mal grubu fiyatları Türk lirasındaki gelişmelerin etkisiyle yüzde 3,26 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu 0,26 puan düşerek yüzde 20,02 olarak belirlendi. Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile diğer temel mal alt gruplarında azalış gösterirken, dayanıklı mal alt grubunda artış yaşandı. Dayanıklı tüketim mallarındaki fiyat artışı, bir önceki aya göre yüzde 2,73 ile bir parça zayıflasa da yine de görece yüksek bir düzeyde kaldı. Bu durum, kur geçişkenliği yüksek olan otomobildeki yüzde 4,87 ve beyaz eşya kalemindeki yüzde 2,46’lık fiyat artışları ile ilişkilendirildi.
Bu süreçte mobilya fiyatları ılımlı bir görünüm sergilerken, tüketici elektroniği alt grubunda fiyat düşüşleri kaydedildi. Giyim ve ayakkabı alt grubundaki fiyat artışında (yüzde 7,09), devam eden sezon geçişinin etkileri görüldü; ancak bir önceki yıla oranla artış daha sınırlı gerçekleşti. Diğer temel mallarda ise aylık enflasyon yüzde 1,49 ile bir önceki aya kıyasla zayıfladı. Mayıs ayında enerji fiyatları yüzde 2,15 artarken, grup yıllık enflasyonu 3,90 puan gerileyerek yüzde 44,21 oldu. Bu dönemde şebeke suyu tarifelerinde önemli bir artış (yüzde 7,14) gözlemlenirken, elektrik fiyatı geçen ay gerçekleştirilen düzenlemenin etkisiyle yüzde 2,40 yükseldi.
Küresel gelişmeler doğrultusunda gerileyen petrol fiyatları nedeniyle akaryakıt fiyatlarında bu dönemde yatay bir seyir gözlemlendi. Mayıs ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunun fiyatları yüzde 0,71 düşerken, bu gruptaki yıllık enflasyon 3,22 puan azalarak yüzde 32,87 seviyesine ulaştı.
Yıllık enflasyon, işlenmemiş ve işlenmiş gıda alt gruplarında sırasıyla 3,53 ve 3,14 puan azalarak yüzde 33,53 ve yüzde 32,21’e düştü. Mayıs ayında işlenmemiş gıda fiyatları yüzde 3,01 geriledi; bu düşüşte sebze (yüzde -18,58), yumurta (yüzde -18,81) ve beyaz et (yüzde -4,39) fiyatlarındaki azalma etkili oldu. Bununla birlikte, taze meyvede devam eden fiyat artışı (yüzde 8,26) mayıs ayında devam etti. İşlenmiş gıda alt grubunun aylık enflasyonu yüzde 1,39 oranı ile bir önceki aya göre zayıflasa da, bu alt kalemler arasında işlenmiş et ürünlerindeki fiyat artışı (yüzde 7,79) dikkat çekti.
Yurt içindeki üretici fiyatları Mayıs ayında yüzde 2,48 artarken, yıllık enflasyon 0,63 puan artarak yüzde 23,13’e yükseldi. Bu dönemde ana sanayi grupları itibarıyla; enerji grubundaki fiyat artışı yüzde 7,98 ile öne çıkarken, sermaye malı, ara mal, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malı gruplarında fiyat artışları ise sırasıyla yüzde 2,38, yüzde 1,92, yüzde 1,70 ve yüzde 0,05 olarak gerçekleşti. Sektörler bazında aylık fiyat gelişmeleri değerlendirildiğinde; elektrik, gaz, buhar iklimlendirme, su ve suyun arıtılması ve dağıtımı, metal cevherleri, içecekler, kağıt ve kağıt ürünleri ile motorlu kara taşıtları gibi alanlarda fiyat artışları ön plana çıktı.