M87 Galaksisindeki Süper Kütleli Kara Deliğin Tuhaf Davranışları Keşfedildi

Dünya'dan 55 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan dev eliptik galaksi M87'nin merkezinde yer alan süper kütleli kara delik, bilim insanlarının tahminlerinden çok daha beklenmedik davranışlar sergiliyor.

2017 yılından itibaren, dünya genelindeki radyo teleskoplarını bir araya getiren Event Horizon Telescope (EHT) isimli uluslararası işbirliği ekibi, bu devasa kara deliği titizlikle izliyor. EHT, insanlık tarihinin ilk kara delik görüntüsünü kayda geçirmişti.

Şimdi ise 2017, 2018 ve 2021 yıllarına ait gözlemler karşılaştırıldığında, bilim insanları kara deliğin çevresindeki manyetik alanlarla ilgili şaşırtıcı bir keşifte bulundu.

Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan yeni bir makaleye göre, M87* olarak adlandırılan kara deliğin kutuplaşma (polarizasyon) yapısında söz konusu yıllar arasında önemli değişimler gerçekleşti. Bu durum, olay ufku etrafında karmaşık bir manyetik yapının olabileceğini gösteriyor.

Olay ufku, ışık da dahil hiçbir şeyin buradan kaçamadığı sınır olarak tanımlanıyor.

MANYETİK ALANLARIN ETKİSİ

Elde edilen bulgular, manyetik alanların hem kara deliğin maddeyi yutma sürecinde hem de enerji yayma mekanizmasında kritik bir rol oynamakta olduğunu ortaya koyuyor. Aynı zamanda, kara deliklerle ilgili hâlâ keşfedilecek pek çok bilinmeyen olduğunu gözler önüne seriyor.

Harvard Üniversitesi'nde görevli astronom Paul Tiede, "Dikkate değer olan, yıllar içerisinde halkanın boyutunun sabit kalmasına rağmen -bu da Einstein'ın öngördüğü kara delik gölgesini doğruluyor- kutuplaşma desenlerinde büyük değişimlerin yaşanmasıdır. Bu durum, olay ufku civarındaki manyetik plazmanın statik değil, dinamik ve karmaşık olduğunu gösteriyor, bu da teorik modellerimizi zorlayıcı bir durum" değerlendirmesinde bulundu.

BEKLENMEDİK BULGULAR

EHT ekibinin eş lideri ve Radboud Üniversitesi'nden yardımcı doçent Michael Janssen, teleskoplardaki gelişmeler sayesinde çok daha geniş veri setleri elde ettiklerini belirterek, "Bu veriler, önümüzdeki yıllarda bizi meşgul edecektir" dedi.

Analiz sonuçlarına göre, M87*'in kutuplaşma desenindeki değişiklikler tamamen beklenmedikti. Kyunghee Üniversitesi’nden astronom Jongho Park, "Bu bulgu, mevcut modellerimizi zorladı ve olay ufku yakınında hâlâ anlamadığımız çok şey olduğunu ortaya koydu" ifadesinde bulundu.

2021 yılında EHT ağına eklenen yeni teleskoplar sayesinde ekip, M87*'den ışık hızına yakın hızlarla fırlayan jet benzeri parçacık akımlarını daha ayrıntılı bir biçimde inceleme fırsatı buldu. Bu hassas ölçümler, araştırmacıların daha önce tespit etmesi zor olan ince kutuplaşma sinyallerini yakalamasını sağladı.

BİLİM DÜNYASINDA DİKKAT ÇEKİCİ GELİŞMELER

Son bulgular, kara deliklerle ilgili anlayışımızda kaydedilen önemli bir ilerleme olarak değerlendiriliyor. Napoli Federico II Üniversitesi'nde astronomi profesörü ve EHT proje bilimcisi Mariafelicia De Laurentis, "Bu sonuçlar, EHT'nin yalnızca eşi benzeri görülmemiş görüntüler sunmakla kalmayıp, kara delik fiziğini aşamalı ve bütünleşik bir şekilde anlamamıza olanak tanıyan tam teşekküllü bir gözlemevine dönüştüğünü gösteriyor. Bu, bu enstrümanın olağanüstü bilimsel potansiyelinin somut bir kanıtıdır" açıklamasında bulundu.