Uzay Çöplüğü Sorunu ve Uyduların Geleceği

SpaceX, 2019 yılından bu yana yeniden kullanılabilir roketleri ile 8 binden fazla uyduyu yörüngeye yerleştirdi. Sadece 2025 yılı itibarıyla bu sayıya 2 binden fazla yeni uydu eklenmesi bekleniyor. Şirketin rakipleri de benzer adımlar atarak Amazon, kendi uydu internet ağı olan Project Kuiper için 3 bin 200 uydu fırlatma planlarını devreye aldı.

Smithsonian Gözlemevi'nde görev yapan astrofizikçi Jonathan McDowell, günümüzde günlük olarak 1 ila 2 Starlink uydusunun Dünya'ya düştüğünü ve bu sayının hızla artacağına dikkati çekti.

McDowell'e göre, tüm sistemler tamamlandığında dünya yörüngesinde 30 binden fazla düşük irtifa uydusunun (Starlink, Kuiper ve diğerleri) bulunması öngörülüyor. Ayrıca, Çin'in de bin kilometre irtifada yaklaşık 20 bin uydu fırlatmayı planladığı tahmin ediliyor.

BEŞ YILDA YANIP YOK OLAN UYDULAR

Starlink uydularının ömrü ortalama beş yıl olarak belirleniyor. Süresi dolan uydular kontrollü bir şekilde Dünya'ya yönlendiriliyor ve atmosfere girdiğinde yanarak parçalanmaları bekleniyor. Ancak bu süreçte açığa çıkan metal kalıntıları ve kimyasallar, üst atmosferde kirliliğe yol açma endişesi yaratıyor.
Bazı araştırmalar, bu metallerin ozon tabakasında zincirleme bir bozulma sürecine sebep olabileceğini öne sürüyor. McDowell, “Şu ana kadar elde edilen yanıtlar ‘önemsiz’ ile ‘artık çok geç’ arasında değişiyor. Ancak belirsizlik o kadar büyük ki, üst atmosferi zarar vermeye başlamış olabiliriz” ifadelerini kullandı.

ARTAN ÇARPIŞMA VE DÜŞME RİSKİ

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), 2023 tarihli bir raporunda 2035 yılına kadar her yıl 28 bin Starlink parçasının atmosfere yeniden girebileceğini öngördü. Bu durum, uzay çöpü düşmesiyle birlikte bir kişinin ölme ihtimalini yüzde 61'e çıkarabilir. Bu, geçmişte “olasılıksız” olarak görülen bir riskti.

"KESSLER SENDROMU" KORKUSU

McDowell, yakın gelecekte günde beş uydunun Dünya'ya düşmesini bekliyor. Ancak en büyük korkusu, "Kessler Sendromu" olarak adlandırılan zincirleme çarpışma senaryosu. Eğer yörünge aşırı kalabalık hale gelirse, birkaç çarpışma peş peşe yeni enkazlar oluşturabilir ve bu durum insanlığın uzaya çıkışını on yıllarca, hatta yüzyıllarca engelleyebilir.

GÜNEŞ FIRTINASI TEHLİKESİ

Bilim insanları, güçlü bir güneş fırtınasının aniden yüzlerce uyduyu devre dışı bırakabileceği konusunda da uyarıyor. Nitekim “güneş maksimumu” dönemlerinde, atmosferik sürtünmenin artması sebebiyle daha fazla Starlink uydusunun kontrolsüz bir şekilde düşmeye başladığı gözlemleniyor.

Uzmanlar, artık uzay çöplüğü sorununu görmezden gelmenin mümkün olmadığını vurguluyor.