Darende'deki Geç Hitit Dönemine Ait İspekçir Steli Sivas Arkeoloji Müzesi'nde Sergileniyor

Malatya'nın Darende ilçesinde 1907 yılında keşfedilen Geç Hitit dönemine ait (M.Ö. 1200-700) İspekçir steli, şu anda Sivas Arkeoloji Müzesi'nde sergilenecek. Bu tarihi eser, Hitit krallarından Arnuvantis'in zaferlerini ve başarılarını ölümsüzleştirmek amacıyla yaptırdığı yaklaşık 2 metre yüksekliğindeki bir anıttır.

Stelin üç yüzeyinde figürler ve hiyeroglif yazılar yer almakta olup, eserle ilgili bilgi veren Prof. Dr. Bora Uysal, stelin Malatya ile Darende arasında, Tohma Çayı'nın kuzey kıyısındaki İspekçir köyü yakınlarında bulunduğunu ve adını buradan aldığını bildirdi. Uysal, eserin kübik yapıda dikdörtgen prizma formunda olduğunu dile getirerek, "Köylüler tarafından bulunmuş. Üç yüzünde tasvirler ve yazıtlar mevcut, arka yüzü ise düz." şeklinde konuştu.

''Ölen Ataların Tanrı Olduğuna İnanç''

Hititlerin M.Ö. 1200 yıllarında yıkılmasından sonra bu özellikleri sürdüren küçük devletçiklerin ortaya çıktığını anlatan Uysal, "Bunlardan en büyüğü Karkamış. 1200'lü yıllardan itibaren Karkamış'ın toprakları oldukça genişti ve Malatya'yı da kapsıyordu. Karkamış'ın yöneticileri Hitit devleti kurulurken küçük birer kral konumundaydılar. Hitit kraliyet ailesinden atanmışlardı. Bu dönemde Kuzi Teşub isimli kral Karkamış'ın başında bulunuyordu ve Malatya'ya da hakim durumdaydı. Akrabası 1. Arnuvantis'i Malatya'nın yöneticisi veya küçük kralı olarak atadı. Figürlerden biri Kuzi Teşub'un torunu, steli yaptıran kişi ise 2. Arnuvantis, o da 1. Arnuvantis'in torunudur. Üçüncü figür ise 1. Arnuvantis'in eşidir. Hiyeroglif yazılar bu durumu açıklamaktadır. Hitit kraliyet ailesinde ölen kişilerin tanrı kabul edildiği inancı vardı. 1. Arnuvantis ve eşi tanrı mertebesine yükseldi. Steli yaptıran 2. Arnuvantis, hayattayken iki atasının huzurunda elindeki kaptan sıvı döküyordu." dedi.

Uysal, stelin alt kısmında hiyeroglif yazıların bulunduğunu ve figürlerin de bu yazıların hemen üstünde yer aldığını belirtti. Eseri yaptıran 2. Arnuvantis'in Karkamış krallığı tarafından Malatya'ya kral olarak gönderildiğini vurguladı. Uysal, Hitit devleti yıkıldıktan sonra Güney Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Suriye'nin kuzeyinde çeşitli şehir devletlerinin ortaya çıktığını, bu devletlerin yöneticilerinin de Hititler döneminde atanmış kişiler olduğunu ifade etti.

Stelde dört kuşağa ait bilgilerin yer aldığını kaydeden Uysal, "Bunlar Karkamış'ın 12. yüzyıldaki kralı Kuzi Teşub'un akrabalarıdır. Burada dört kuşak söz konusu olup, tarihlendirilmesi 11. yüzyıl civarındadır. Hititlerin inançlarına göre kraliyet ailesinden ölen kişiler tanrı olarak kabul edilmektedir." ifadelerini kullandı. Uysal, ayrıca steltin üzerindeki bilgilerin Hititlerin Anadolu'daki son temsilcileri olduğunu da sözlerine ekledi.