Sarı-Kırmızı Çınar: Galatasaray 120 Yaşında!

Galatasaray Spor Kulübü'nün Tarihçesi

Galatasaray Spor Kulübü, kökleri 1481 yılına kadar uzanan Galatasaray Lisesi'nde (Mektebi Sultani) kuruldu. II. Beyazıt tarafından devlet adamı yetiştirmek amacıyla 1481'de faaliyete geçen mektep, adını kurulduğu bölge olan "Galata Sarayı"ndan almıştır. Okul, modern anlamda 1 Eylül 1868'de Sultan Abdülaziz döneminde yeniden yapılandırılarak spor faaliyetlerine önemli bir adım atmıştır. Bu dönemde beden eğitimi dersi, cimnastik uzmanı Monsieur Curel tarafından müfredata dahil edilmiştir.
Curel’in ardından lisede beden eğitimi öğretmenliği yapan M. Moiroux, Signor Martinetti ve Stangali, cimnastik ve atletizm dışında yüzme, kürek ve aletli cimnastik gibi spor branşlarıyla öğrencileri tanıştırmıştır. Sonrasında Faik Üstünidman, Binbaşı Mazhar Kazancı, Abdurrahman ve Ahmet Robenson kardeşler, okula izcilik, tenis ve hokey gibi yeni spor dallarını kazandırmıştır. Öğretmen Faik Üstünidman’ın liderliğinde Galatasaray Lisesi öğrencileri futbol ile tanışmıştır.
1900'lerin başında İstanbul'da, özellikle yabancı ve azınlıkların arasında yaygın olarak oynanan futbol, Galatasaray Lisesi’ndeki gençler arasında da popülarite kazanmaya başlamıştır.
Kulübün kurucusu ve ilk başkanı Ali Sami Yen, "Ellinci Yıl" kitabında Galatasaray Kulübü’nün kuruluşunu, "1 Teşrin 1905'te mektebin 5. sınıfında edebiyat muallimimiz merhum Mehmet Ata Bey'in dersi sırasında birkaç arkadaşımız bir araya gelerek Galatasaray'da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik." ifadeleriyle dile getirmiştir. Kulübün mottosunu "Maksadımız İngilizler gibi toplu bir halde oynamak, bir renge ve bir isme sahip olmak ve Türk olmayan takımları yenmek." olarak belirleyen Ali Sami Yen, kulübün isminin öncelikle Gloria (Zafer) veya Audace (Cesaret) konulması önerildiği halde, sonunda Galatasaray olarak kararlaştırıldığını belirtmiştir.
1905-1919 yılları arasında Galatasaray Spor Kulübü'nün başkanlığını yürüten Ali Sami Yen, el yazısıyla tuttuğu "Galatasaray Terbiye-i Bedeniye Kulübü" İhasiyet Defteri'ndeki kurucu 13 üyeyi şu şekilde sıraladı:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- B. Nikolof
6- Milo Bakiş
7- Pol Bakiş
8- Bekir Sıtkı Bircan
9- Tahsin Nahit
10- Reşat Şirvanizade
11- Hüseyin Hüsnü
12- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
13- Abidin Daver
RESMİ KAYITLARA 1913'TE GEÇTİ
Galatasaray Kulübü, resmi olarak 1 Eylü 1913'te kayıtlara geçti. 1905'te Osmanlı İmparatorluğu'nda bir dernekler yasası bulunmadığı için Galatasaray Spor Kulübü'nün yasal olarak tescil edilme imkânı olmamıştır. 1912 yılında Cemiyetler Kanunu çıkmasından sonra kulüp yasal bir kimlik kazanmıştır. Yetkili makamlara kulüplerin tüzükleri ile birlikte kurucu üyelerin isim ve adreslerinin bildirilmesi zorunluluğu getirildiği için, eğitimi tamamlayarak ülkelerine dönen üyeler ilk listeden çıkarılarak, 1 Eylül 1913'te kurucu liste yeniden düzenlenmiştir.
Kurucu üyelerin yeni sıralaması şu şekildedir:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- Bekir Sıtkı Bircan
6- Reşat Şirvanizade
7- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
8- Abidin Daver
İLK MAÇ
Galatasaray Futbol Takımı, ilk resmi maçına 10 Kasım 1905'te Kadıköy'de çıkmıştır. Günümüzde mevcut olan takımlar göz önüne alındığında, ilk Türk futbol takımı olan sarı-kırmızılılar, ilk maçını mevcut Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nun bulunduğu Papazın Çayırı’nda gerçekleştirmiştir. Genç lise öğrencilerinden oluşan Galatasaray, ilk karşılaşmasında bir Rum takımı olan Kadıköy Faure Mektebi'ni 2-0'lık skorla mağlup etmiştir.
RENKLERİ VE LOGOSU
Galatasaray Spor Kulübü'nün ilk renkleri, "Türkçülük"ü simgeleyen kırmızı-beyaz olarak belirlenmiştir. Ancak hükûmetin bu renkleri yasaklaması sonucunda kısa bir süreliğine sarı-siyah renkler kullanılmış; fakat bu uygulama uzun sürmemiştir ve kulüp nihayetinde bugünkü renkleri olan sarı-kırmızıya geçmiştir. Kulübün kurucusu Ali Sami Yen, renklerin seçim sürecini, "Birçok yeri dolaştıktan sonra, en nihayet Bahçekapı’daki Şişman Yanko’nun dükkanına gidilerek orada zarif iki yünlü kumaşa rastladık. Biri koyu tatlı bir kırmızı, diğeri ise içinde turuncu iz taşıyan belirgin bir sarıydı. Tezgâhtar, ustaca bir el hareketiyle kumaşların desenlerini bir araya getirdi. Bir saka kuşunun başı ile kanadının oluşturduğu renk uyumuna benzer bir parlaklık elde ettik. Ateşin içindeki renk oyunlarını görür gibi olmuştuk. Sarı-kırmızı alevinin takımımızı aydınlatmasını hayal ediyor ve bizi galibiyetler ile dolu bir yola sokacağını düşünüyorduk. Nitekim de öyle oldu." ifadeleriyle aktarmıştır. Ancak kuruculardan Bekir Sıtkı, bahsedilen renklerin Gül Baba'nın II. Beyazıt'a sunduğu sarı ve kırmızı güllerden esinlendiğini ileri sürmüştür.
Kulübün logosu, ilk kez Galatasaray Lisesi 1. sınıf öğrencisi Ahmet Ayetullah tarafından 1923 yılında Şinasi ile yayımladıkları "Kara Kedi" isimli dergide tanıtılmıştır. Ayetullah, logo tasarımında harf devrimi öncesi kullanılan alfabenin G ve S harflerine karşılık gelen gayın ve sin harflerini kullanmıştır. Söz konusu logo, kulübün 18. yılında, yani 1923'te düzenlenen kongrede kabul edilmiştir.
GAZİ BÜSTÜ KAZANILDI
Profesyonellik öncesi zamanı kapsayan İstanbul Ligi, Cuma Ligi ve Pazar Ligi gibi çeşitli isimlerle anılan lig müsabakalarında şampiyonluğu elde eden Galatasaray, Mustafa Kemal Atatürk döneminde düzenlenen ilk ve tek kupayı müzesine götürme başarısını göstermiştir. 1925 yılında kurulan Tayyare Cemiyeti, daha sonra Türk Hava Kurumu adını alarak gelir sağlamak amacıyla 1928’de büyük bir etkinlik düzenlemiştir. Bu etkinlikte Galatasaray ve Fenerbahçe arasında bir maça çıkılacak ve kazanan tarafa Atatürk büstü verilecekti. Gazi Büstü olarak adlandırılan kupa, o dönemlerde Taksim Cumhuriyet Anıtı'nı yapan heykeltıraş Pietro Canonica'nın imzasını taşımaktadır. Taksim Stadı’nda 10 Ağustos 1928 tarihinde Galatasaray ve Fenerbahçe'nin yedek takımları da karşı karşıya gelecekti. As takımlar arasındaki karşılaşma 3-3 sona erse de, kupanın sahibi ikinci maçta belirlenmiştir. Beşiktaşlı Şeref Bey'in hakemliğindeki ikinci maç yine Taksim Stadı’nda 31 Ağustos 1928'de oynanmış ve Galatasaray bu maçı 4-0’lık skorla kazanmıştır. Sarı-kırmızılılar, Mustafa Kemal Atatürk'ün sağlığı döneminde, adına adanmış tek kupayı kazanarak tarihi bir başarıya imza atmıştır. Gazi Büstü, hâlâ Galatasaray Müzesi'nde bulunmakta olup, her yıl 10 Kasım günlerinde yapılan anma törenlerinde kullanılmaktadır.
38 BAŞKAN GÖREV YAPTI
Bugüne dek Galatasaray Kulübü’nde 38 farklı başkan görev almıştır. 1905’te Ali Sami Yen ile başlayan süreç, mevcut başkan Dursun Özbek ile devam etmektedir. 119 yıllık süreçte, 104 dönemde sarı-kırmızılı kulübü yöneten başkanlar listesi şöyledir:
Ali Sami Yen (1905-1918, 1925), Refik Cevdet Kalpakcıoğlu (1919-1922, 1934), Yusuf Ziya Öniş (1922-1924, 1950-1952), Ali Haydar Şekip (1925), Ahmet Robenson (1926), Adnan İbrahim Pirioğlu (1927), Necmettin Sadak (1928-1929), Abidin Daver (1929-1930), Ahmet Kara (1930-1931, 1933), Tahir Kevkep (1931-1932), Ali Haydar Barşal (1932-1933, 1933-1934), Fethi İsfendiyaroğlu (1933), Ethem Menemencioğlu (1934-1936), Saim Gogen (1936-1937), Sedat Ziya Kantoğlu (1937-1939, 1944), Nizan Nuri (1939), Adnan Akıska (1939), Tevfik Ali Çınar (1940-1942), Osman Dardağan (1942-1943), Muslihittin Peykoğlu (1944-1946), Suphi Batur (1946-1950, 1965-1968), Ulvi Yenal (1953, 1962-1964), Refik Selimoğlu (1954-1956, 1960-1962), Sadık Giz (1957-1959), Salahattin Beyazıt (1969-1973, 1975-1979), Mustafa Pekin (1973-1975), Ali Uras (1979-1984, 1984-1986), Ali Tanrıyar (1986-1988, 1988-1990), Alp Yalman (1990-1992, 1992-1996), Faruk Süren (1996-2001), Mehmet Cansun (2001-2002), Özhan Canaydın (2002-2008), Adnan Polat (2008-2011), Ünal Aysal (2011-2014), Duygun Yarsuvat (2014-2015), Mustafa Cengiz (2018-2021), Burak Elmas (2021-2022), Dursun Özbek (2015-2018, 2022-günümüzde).
FUTBOLDA RAKİPSİZ
Galatasaray, futbolda Türkiye'nin en gözde takımı olarak ön plana çıkmaktadır. Sarı-kırmızılı takım, 1959’da kurulan günümüzdeki Süper Lig’de 25 kez şampiyonluk yaşamıştır. Galatasaray, en yakın rakibi Fenerbahçe'nin 6 şampiyonluk önünde yer almaktadır. 1962-1963 sezonundan itibaren Türkiye Kupası’nı en fazla kazanan takım, toplamda 24 kez finale çıkan "Cimbom", bu finallerin 19’unda zafere ulaşmıştır. Sarı-kırmızılılar, Süper Lig şampiyonuyla Türkiye Kupası şampiyonunu karşılaştıran Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı 10, TFF Süper Kupa’yı ise 7 kez kazanma başarısı göstermiştir. 1998 yılına kadar düzenlenen Başbakanlık Kupası’nı 5 kez müzesine götüren Galatasaray, sezon başlangıcındaki hazırlık turnuvası olan TSYD Kupası’nı ise 12 kez kazandı.
TÜRKİYE'NİN TEK AVRUPA ŞAMPİYONU
Galatasaray, Türk futbol tarihinin en büyük başarısını elde eden takımdır. Türkiye'nin Avrupa kupalarındaki en başarılı ekip olan sarı-kırmızılılar, 1999-2000 sezonunda teknik direktör Fatih Terim yönetiminde UEFA Kupası’nı kazanmış, 2000-2001 sezonu öncesinde ise Mircea Lucescu döneminde UEFA Süper Kupa’yı elde etmiştir. Sarı-kırmızılılar, toplamda 80 kupa ile en yakın rakipleri Fenerbahçe ve Beşiktaş'ın 24’er şampiyonluk önünde zirveye yerleşmiştir.
DİĞER SPOR BRANŞLARINDA BAŞARILAR
Sarı-kırmızılılar, erkek basketbolunda Türkiye Basketbol Ligi’nde 5, Türkiye Kupası’nda 3, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda 2, Türkiye Şampiyonası’nda 11, İstanbul Ligi’nde 17 kez şampiyonluk sevinci yaşamıştır. Galatasaray Avrupa'daki tek kupasını ULEB Avrupa Kupası'nda kazanmıştır. Kadın basketbolunda ise Türkiye Kadınlar Basketbol Ligi’nde 13, Türkiye Kupası’nda 11, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda 8 kez zafere uzanmıştır. Sarı-kırmızılılar, Avrupa'da 1 kez FIBA Kadınlar Avrupa Ligi, 2 kez de FIBA Avrupa Kupası’nı müzesine götürmüştür. Galatasaray Erkek Voleybol Takımı ise günümüzdeki adı Efeler Ligi olan dönemin Voleybol Deplasmanlı Ligi’nde 4 kez şampiyonluk yaşamıştır. Sarı-kırmızılılar, Türkiye Şampiyonası'nda 12, İstanbul Ligi’nde 16, Erkekler Şampiyonlar Kupası’nda ise 1 kez başarılı olmuştur. Sarı-kırmızılı kadın voleybol takımı, bugünkü adıyla Sultanlar Ligi’nde henüz şampiyonluk yaşamamıştır. Ancak Galatasaray, İstanbul Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda 8, Türkiye Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda 5 kez kupa kaldırmıştır. Galatasaray Erkek Sutopu Takımı ise toplamda 30 kez lig şampiyonu unvanını elde etmiştir. Kulüp bünyesinde futboldan basketbola, voleyboldan sutopa kadar pek çok branş bulunmaktadır.
AKTİF ÜYE SAYISI 11 BİNİN ÜZERİNDE
Kulüp üyeliği belirli kriterlerle sınırlı olan Galatasaray’da aktif üye sayısı 31 Mayıs 2025 itibarıyla 11,832 olarak kaydedilmiştir. Galatasaray'da 25 yılı doldurup divan kuruluna katılma hakkı kazanan aktif 3,207 üye bulunmaktadır.