Ruble'nin İlginç Yükselişi: Dünyanın En İyi Performansına Sahip Para Birimi!

Rusya'nın Rublesi Yükseliyor: Ekonomik Durum Ne Anlama Geliyor?

Uzun süre devam eden bir savaşın, düşen petrol fiyatlarının, sert ekonomik yaptırımların ve gerileyen bir ekonominin gölgesinde Rusya'nın rublesi değer kazanıyor. Bank of America'ya göre, ruble bu yıl %40'tan fazla kazançla dünyanın en iyi performans gösteren para birimi konumuna yükseldi. 2025 yılına damga vuracak rublenin yükselişi, son iki yılda para biriminin kaydettiği dramatik değer kaybının ardından gerçekleşiyor.

Rubleye Güç Veren Nedenler Neler?

Piyasa gözlemcileri, rublenin yükselişinin ani bir yabancı yatırımcı güven sıçramasından ziyade, sermaye kontrollerinin sıkılaştırılması ve politikaların etkisiyle şekillendiğini belirtiyor. Aynı zamanda, dolardaki zayıflık da rubleye ek bir avantaj sağlıyor. Wells Fargo'da görev yapan uluslararası ekonomist ve döviz stratejisti Brendan McKenna, rubledeki yükseliş için üç temel neden sıralıyor; Merkez bankası faiz oranlarını yüksek tutmayı tercih etti, sermaye kontrolleri ve döviz kısıtlamaları artırıldı, ayrıca Rusya ile Ukrayna arasında barış sağlama yönünde bazı ilerleme çabaları ortaya çıktı.

Rusya'nın Faiz Artırımı Başarıya Ulaşmış Gözüküyor

Rusya Merkez Bankası, yüksek enflasyonu kontrol altına almak amacıyla yurt içi faiz oranlarını %20 seviyesinde tutarak kısıtlayıcı bir politikayı benimsedi. Sektör gözlemcileri, yüksek borçlanma maliyetlerinin, yerel işletmeleri mal ithal etmekten caydırdığını ve bu durumun rubleye olan talebin azalmasıyla sonuçlandığını ifade ediyor. Renaissance Capital'den ekonomist Andrei Melaschenko, zayıf iç talep nedeniyle yerel ithalatçıların döviz talebinde belirgin bir düşüş yaşandığını aktarıyor. Bu durum, bankaların dolar ya da yuan almak için ruble satması gereksinimini ortadan kaldırarak rubleye destek sağlıyor.

Moskova merkezli ekonomist, 2025 yılının ilk çeyreğinde ithalat vergilerindeki artış beklentisi dolayısıyla geçen yılın ikinci yarısında tüketici elektroniği, otomobil ve kamyonlarında aşırı stoklama yapıldığını belirtiyor. Melaschenko, tüketici faaliyetlerindeki durgunluğun, özellikle dayanıklı tüketim malları pazarında hissedildiğine dikkat çekiyor.

Ruble Satmaya Gerek Kalmadı

Öte yandan, Rus ihracatçıların dollar ödemelerini rubleye çevirmeleri zorunluluğu, rubleye olan talebi artırıyor. İthalatçılar ise yabancı ürün alımını azalttıkları için dolar cinsinden ödeme yapmak üzere ruble satma gereği duymuyor. Rus hükümeti, büyük ihracatçıların yurtdışında elde ettikleri kazançların bir kısmını ülkeye geri getirmelerini ve ruble ile değiştirmelerini şart koşuyor. Analistler, özellikle petrol sektöründe bu durumun geçerli olduğunu vurguluyor.

Rusya Merkez Bankası'nın verilerine göre, Ocak ve Nisan ayları arasında ülkenin en büyük ihracatçılarının döviz satışları 42.5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu rakam, önceki dört aya göre neredeyse %6'lık bir artışı işaret ediyor.

Para Arzı Daraldı

Johns Hopkins Üniversitesi'nde uygulamalı ekonomi profesörü olan Steve Hanke, Merkez Bankası'nın para arzını daraltmasının da rubleye destek sağladığını ifade ediyor. Wells Fargo'dan McKenna, ABD Başkanı Donald Trump'ın seçilmesinin ardından Rusya ile Ukrayna arasında bir barış anlaşması yapılmasına yönelik umutların, rublenin güçlenmesine katkı sağladığını belirtiyor. Rusya'nın ekonomiye entegrasyon beklentileri, ruble cinsinden varlıklara bir miktar sermaye akışını teşvik etmekle birlikte, döviz kontrollerinin etkisini de artırmış durumda.

Rubledeki Ralli Sürebilir Mi?

Rublenin mevcut gücüne rağmen analistler, bu durumun uzun vadede sürdürülebilir olmayabileceğine dair uyarılarda bulunuyor. Rusya'nın ihracat ekonomisinin belkemiği olan petrol fiyatlarının bu yıl önemli ölçüde düşmesi, döviz girişleri üzerinde baskı oluşturabilir. Melaschenko, "Rublenin en yüksek seviyesine yaklaştığını ve yakın gelecekte değer kaybedebileceğini düşünüyoruz. Petrol fiyatlarındaki düşüş, ihracat gelirlerine ve döviz girişi açısından azalmaya yol açacaktır." diyor. Barış müzakerelerinde belirgin bir ilerleme sağlanamamış olsa da McKenna, somut bir barış anlaşmasının, döviz kısıtlamalarının kaldırılabileceği için rubledeki gücü azaltabileceğini ifade ediyor.

McKenna, "Ruble, barış ya da ateşkes sağlanması durumunda hızla satılabilir." ifadesini kullanırken, bu senaryoda sermaye kontrollerinin tamamen kaldırılarak Merkez Bankası'nın faizleri hızla düşürebileceğini de ekliyor.

Ekonomik Dengenin Gösterdiği Belirsizlikler

Sektör analistleri, dünya genelindeki petrol fiyatlarındaki düşüşün, özellikle Rusya'nın petrol sektöründeki marjları olumsuz etkilediğine işaret ediyor. Hükümet de bu durumdan etkileniyor; düşük petrol fiyatları yüksek ruble ile birleştiğinde petrol ve gaz gelirlerini azalıyor. Bank of Finland'ın kıdemli ekonomisti Heli Simola, hükümetin mali durumunun ham petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı oldukça hassas olduğunu söylüyor. 2024 yılında petrol ve gaz gelirleri, federal gelirin yaklaşık %30'unu oluşturacak. Melaschenko, "Maliye Bakanlığı, bütçe ihtiyaçlarını karşılamak adına Ulusal Refah Fonu'na daha fazla muhtaç kalıyor. Bu gidişat devam ederse, öncelikli olmayan harcamalarda daha fazla kesinti yapılması gündeme gelebilir." diyor. Ayrıca, petrol ticareti dışında Rusya'nın büyük ölçüde global pazardan izole olduğu da belirtiliyor. McKenna, "Daha zayıf bir ruble, Rusya'nın ticari rekabet güçlülüğünü artırmıyor." açıklamasında bulunuyor.