Otomobilde ÖTV İkilemi: Alıcılar Ne Yapacak?

Otomobilde ÖTV Güncellemesi: Vergi Artışı Bekleniyor

Otomobillerde uygulanacak özel tüketim vergisi (ÖTV) matrahı güncellemesi, bu hafta ekonomi gündeminde önemli bir yer tuttu. Bu durumu vergi artışı olarak tanımlamak daha isabetli olur; zira indirim uygulanacak araç sayısı oldukça az. Türkiye'de üretilen ve en uygun fiyatlı otomobillerde ÖTV oranı 10 puan düşürülürken, pek çok içten yanmalı motora sahip otomobilde 10 hatta 20 puanlık vergi artışları öngörülüyor. Ayrıca, ilerleyen dönemlerde enflasyon etkisiyle fiyatlar arttıkça, şu an yüzde 70'lik ÖTV dilimine giren araçlar, yüzde 100'lük vergi dilimine geçiş yapacak. Bu durum, gelecekte fiyat artışlarının devam edeceğinin bir göstergesi.

ÖTV MATRAHI NEDİR?

Otomobillerden hem ÖTV hem de katma değer vergisi (KDV) alınmaktadır. Araçların vergisiz fiyatları üzerine öncelikle ÖTV, ardından KDV eklenerek nihai satış fiyatı belirleniyor. Devlet, araçların vergi öncesi fiyatı üzerinden ÖTV oranını belirliyor. Geçmişte uygulanamasa da temel anlayış bu şekilde işlemekte. Düşük fiyatlı araçlar daha düşük oranla vergilendirilirken, yüksek fiyatlı araçlardan daha yüksek oranlarda vergi alınmaktadır.
Kasım 2022'de ÖTV matrahları güncellenmişti. Motor hacmi 1.6 litreyi aşmayan ve fiyatı 120 bin lirayı geçmeyen otomobiller için ÖTV oranı yüzde 45 olarak belirlenmişti. ÖTV oranı, 120-150 bin lira arasında yüzde 50, 150-175 bin lira arasında yüzde 60, 175-200 bin lira arasında yüzde 70, 200 bin liranın üstündeki araçlar için ise yüzde 80 olarak uygulanmaktaydı. O dönem bu oranlar, fiyatları aşağı çeken bir gelişmeydi; çünkü düşük ÖTV dilimine girecek araç bulunmamaktaydı. Bu durumda elbette enflasyon etkisi de önemli bir rol oynamıştır.
Güncel limitlerle karşılaştırıldığında aslında büyük bir fark olduğu anlaşılıyor. Kasım 2022'den bu yana, en uygun araçların ÖTV dilimleri yüzde 45 ile yüzde 80 arasında kalmıştı. Ancak 120 bin lira çıplak fiyatı olan araçlar artık bulunmamaktadır. Bu durum, düşük fiyatlı tüm modellerin yüzde 80 ÖTV dilimine dâhil olmasına neden oldu. Ekonomi yönetimi de bu konuya dikkat çekerek, "ÖTV'yi yüzde 80'e artıracağız ama hiçbir değişiklik olmayacak" şeklinde açıklamalarda bulunmaktaydı. Beklenti de, ÖTV'nin yüzde 80'e çıkartılmasıydı.
Ancak son dakika değişikliği ile dilimlerde yeni oranlar belirlendi. Artık yüzde 70 ile yüzde 100 arasında farklılık gösteren oranlar mevcut. 2022'de yüzde 45 ÖTV dilimine giren araçlar, şimdi yüzde 70 diliminde yer alacak. Mevcut durumda yüzde 80 uygulanan vergi oranı nedeniyle 10 puanlık bir azalma yaşanacak. Bazı araçlarda ise mevcutta yüzde 80 olan ÖTV oranı, yüzde 90 veya yüzde 100'e yükselebilecek.
Söz konusu düzenleme, başlangıçta bazı araçların fiyatlarını düşürecek. Özellikle yerli üretim ve en düşük fiyatlı modellerde bu etki görülecek. Fakat düşük segment ithal otomobillerde ise yaklaşık yüzde 10'luk fiyat artışları bekleniyor. Fiyat artışları yalnızca bugünkü verilerle kısıtlı kalmayacak. Şu an için 1.6 litre motor hacmine sahip ve 650 bin lira altında fiyatla satılan araçlar, yüzde 80 altı ÖTV dilimine dahil. Enflasyon nedeniyle araç fiyatları artmaya devam ettikçe, bu vergi oranı yüzde 100'e kadar yükselebilecek. Bugün 650 bin lira çıplak fiyatı olan bir araç bulmak mümkünken, iki yıl sonra bunun da mümkün olup olmayacağı merak konusu. Kısacası, düşük segmente ait otomobiller de zamanla farkında olmadan zamlanmış olacak.
Not: Yazı, içten yanmalı motorlar için gerçekleştirilen ÖTV düzenlemesini kapsamaktadır.