Navlun Krizinin Eşiğinde Miyiz?

Navlun Fiyatlarında Yükseliş ve Savaşın Etkileri

Ticari faaliyetlerin yeniden hareketlenmesiyle birlikte biriken bir talep ortaya çıktı. Deniz taşımacılığı şirketleri, bu talebin ilk aşamada karşısında durmakta zorlandı ve navlun fiyatlarında hızlı bir artış yaşandı. Bunun nedeni, mevcut gemi sayısının bu yoğun ticaret yükünü kaldırmaya yetmemesi. Navlun, deniz taşımacılığı işlemleri için ödenen ücret olarak tanımlanıyor. Bu süreçte navlun fiyatlarının yükselmesi, birçok ülkede enflasyon sorununu gündeme getirdi çünkü satıcılar maliyet artışlarını raf fiyatlarına yansıttı.
Dünya şimdi yeni bir navlun kriziyle yüzleşiyor. Bu kez neden, pandemi değil; savaş. İsrail ile İran arasındaki çatışma, taşımacılık maliyetlerinde artışa yol açtı. Hürmüz Boğazı üzerinden gerçekleştirilen deniz taşımacılığında navlun fiyatları sadece bir hafta içerisinde iki katına kadar yükseldi. Ancak, yaşanan sorunlar henüz endişe verici bir boyuta ulaşmadı. En büyük kaygı, Hürmüz Boğazı'nın İran tarafından kapatılması ihtimali.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Başkanı Bilgehan Engin, geçtiğimiz günlerde NTV canlı yayınında yer aldı. Savaşın bölgeyi sarması halinde pandemi dönemindeki gibi bir navlun krizi yaşanabileceği uyarısında bulundu. İran'ın hava sahasının kapalı olması nedeniyle hava kargolarında alternatif rotalar arandığını ifade etti. Deniz yolunda durumun daha karmaşık hale geldiğini, taşıma sürelerinin ve maliyetlerin arttığını belirtti. Karayolu taşımacılığında da ciddi sorunların yaşandığını, birçok TIR’ın sınır kapısında bekletildiğini aktardı.
UTİKAD Başkanı'na göre, Hürmüz Boğazı'nın alternatifi Kerkük-Ceyhan boru hattı. Ancak bu hattın kapasitesi oldukça sınırlı. Dünya genelinde kullanılan her 5 varil petrolden 1'inin bu boğaz üzerinden taşındığı düşünülürse, ortaya çıkabilecek sorunlar beklenenden çok daha büyük bir etki yaratabilir. Şu anda, savaşın içindeki ilk ekonomik etkisinin petrol fiyatlarının artması sebebiyle akaryakıt fiyatlarında gözlemlendiğini söyleyebiliriz. Ancak eğer durum bir navlun krizine dönüşürse, akaryakıt fiyatlarında daha büyük zamlar beklenebilir. Bu da taşımacılıkla birlikte market raflarındaki birçok ürünün fiyatlarının artmasına neden olabilir.