DART Projesinin Yeni Bulguları: Asteroid Çarpması Sonrası Sürpriz Gelişmeler

NASA'nın 2022'nin sonunda tanıttığı Çift Asteroid Yönlendirme Testi (DART), Dünya'yı tehdit eden uzay cisimlerine karşı potansiyel bir savunma yolu olarak tarihe geçti. Küçük boyutlu bir uzay aracı, Didymos asteroidi'nin uydusu Dimorphos’a saatte yaklaşık 22 bin 500 kilometre hızla çarparak, onu yörüngesinden saptırmayı başarmıştı. Bu, insanlık tarihi açısından önemli bir başarıydı.

Ancak geçtiğimiz üç yılın ardından, çarpmanın sonuçlarına dair elde edilen yeni veriler, beklenmedik bulguları gün yüzüne çıkardı.

UZAYA SAVRULAN PARÇALAR YENİ BİR DİNAMİK YARATTI

Geçtiğimiz hafta Planetary Science Journal dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, Maryland Üniversitesi’nin öncülüğündeki bir astronom ekibinin çarpmanın sadece asteroidi saptırmakla kalmadığını, aynı zamanda büyük miktarda kaya parçasını da uzaya savurduğunu ortaya koydu. Bu kaya parçalarının bazıları, çarpan uzay aracının taşıdığı enerjinin üç katından daha fazla enerjiye sahipti.

Araştırmanın başyazarı Tony Farnham, “Bir asteroidi yörüngesinden çıkarmayı başardık. DART’ın doğrudan etkisi bu değişimi sağladı, ancak savrulan kayalar da benzer şekilde ek bir itki oluşturdu” ifadelerini kullandı.

Farnham, bu durumun gezegenleri koruma görevlerinde dikkate alınması gereken yeni fiziksel dinamikler oluşturduğunu belirtti.

İtalyan Uzay Ajansı tarafından geliştirilen LICIACube adlı küçük uzay aracı, çarpma sonrası bölgeyi izlemek üzere gönderildi ve bilim insanları bu sayede Dimorphos’tan savrulan 104 kaya parçasının takibini gerçekleştirdi. Parçaların çapları 20 santimetreden 3,6 metreye kadar değişiklik gösteriyordu. Ancak araştırmacılar, bu kayaların uzaya rastgele dağılmadığı sonucuna vardı.

Farnham, bu durumu, “Kaya parçalarının uzayda rastgele dağılmadığını, belirgin iki küme halinde toplandıklarını ve diğer bölgelerde ise neredeyse hiç materyal bulunmadığını fark ettik. Bu da burada henüz tam olarak anlamadığımız bir etkileyici faktörün var olduğunu gösteriyor” şeklinde açıkladı.

ÇARPIŞMADAN ÖNCE NELER OLDU?

Araştırmacılar, DART uzay aracının üzerindeki güneş panellerinin, çarpışmadan hemen önce Atabaque ve Bodhran adlı iki büyük kaya ile çarpışmış olabileceği görüşündeler.

Maryland Üniversitesi’nden astronomi profesörü Jessica Sunshine, DART’ın geniş kayalarla kaplı karmaşık bir alana çarptığını ve bunun sonucunda savrulan materyalin ipliksi ve dağınık bir yapı kazandığını ifade etti.

Avrupa Uzay Ajansı’nın 2026'da ulaşması beklenen Hera misyonu sayesinde, Dimorphos ve çevresinin durumu yeniden gözlemlenebilecek ve bu bilim insanlarına daha net veriler sunacak.

Sunshine, gelecekteki benzer görevlerin planlamasında bu tür detayların kritik önem taşıdığını vurguladı: “Eğer üzerimize doğru gelen bir asteroidi belirli bir miktar saptırmamız gerekiyorsa, bu ince ayrıntılar son derece hayati hale geliyor. Bunu kozmik bir bilardo oyunu gibi düşünebilirsiniz; tüm değişkenleri hesaba katmadığımız takdirde topu deliğe sokamayabiliriz.”