Hukuki İşlemlerde Butlan Türleri

Mutlak butlan, bir hukuki işlemin başlangıçtan itibaren yasaya aykırı olması sebebiyle geçersiz olarak kabul edilmesi durumudur. Bu tür işlemler, hukuk sisteminde sanki var olmamış gibi değerlendirilir; yani baştan itibaren hükümsüzdür. Bu olgu, genellikle kamu düzenine aykırılık, ahlaka aykırılık, imkânsız nesneler veya tarafların ehliyetsizlik gibi sebeplerle meydana gelir.
NİSPİ BUTLAN NEDİR?
Nisbi butlan, hukuki işlemin belirli nedenlerle geçersiz sayılması, ancak bu durumun yalnızca ilgili taraflarca ileri sürülmesi gereken bir durumdur. Bu tür bir geçersizlik, mutlak butlanla kıyaslandığında daha hafif bir geçersizlik türüdür ve genellikle sözleşme taraflarından birinin korunmasını amaçlamaktadır.
Nisbi butlan halinde; hukuki işlem, başlangıçta geçersiz sayılır fakat bu geçersizlik, yalnızca ilgili tarafın beyanıyla geçerlilik kazanabilir veya geçersizlik kararı alınabilir. Nisbi butlan durumunun varlığı, mahkeme tarafından kendiliğinden dikkate alınmaz.
Nispi butlan; hata, hile ve tehdit gibi durumlarla ortaya çıkmaktadır.
HANGİ DURUMLAR MUTLAK BUTLAN NEDENİDİR?
Türk hukuk sistemine göre aşağıdaki haller mutlak butlan sebebi sayılmaktadır:
Kanuna Aykırılık: Hukuki işlemin doğrudan yasal düzenlemelere aykırı olması (örneğin kumar borcuna dair bir sözleşme).
Ahlaka Aykırılık: Genel ahlak kurallarını ihlal eden işlemler (örneğin yasadışı bir iş için yapılan bir anlaşma).
Kamu Düzenine Aykırılık: Toplumun genel düzenini tehdit eden işlemler.
Konu İmkânsızlığı: Gerçekleşmesi mümkün olmayan bir konuya ilişkin işlem.
Tarafların Ehliyetsizliği: İşlemi gerçekleştiren taraflardan birinin tam ehliyetsizlik durumu (örneğin ayırt etme gücüne sahip olmayan kişi).