Paskalya Adası'nın Moai Heykellerinin Taşınma Şekli Açıklandı

Bilim insanları, Paskalya Adası'nın (Rapa Nui) ikonik moai heykellerinin taşınma yöntemine dair önemli bir sırrı çözdü. Fizik, üç boyutlu modelleme ve saha deneylerini bir araya getiren araştırma, dev heykellerin birkaç kişi tarafından halatlar yardımıyla "yürütülerek" taşındığını ortaya koydu.

New York Eyalet Üniversitesine bağlı Binghamton Üniversitesi'nden uzmanların da yer aldığı ekip, bu büyük heykellerin nasıl yerinden hareket ettirildiğini ortaya çıkardı. Araştırma, fizik kuralları ve saha deneyleri ışığında gerçekleştirildi.

Fiziksel Olarak Tutar mı?

Binghamton Üniversitesi Antropoloji Profesörü Carl Lipo ve Arizona Üniversitesinden Terry Hunt'ın liderliğindeki ekip, Paskalya Adası'ndaki yaklaşık bin moai heykelini inceledi. Journal of Archaeological Science dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, Rapa Nui halkı bu ihtişamlı heykelleri, özel olarak tasarlanmış yollar boyunca zikzaklar çizerek "yürüttü".

Lipo ve ekibi, daha önceki araştırmalarında heykellerin ahşap düzenekler ile yatay taşındığına dair teoriyi çürütmüştü. Yapılan deneyler ise heykellerin taş ocaklarından tören alanlarına dik pozisyonda, salınım hareketiyle taşındığını göstermiştir.

Profesör Lipo, "Heykelleri bir kez harekete geçirdikten sonra iş oldukça kolaylaşıyor; insanlar halatlarla çekiyor, enerji tasarrufu sağlıyor ve hızla ilerliyor" dedi. Lipo, ilk hareketi başlatmanın zorlukları üzerinde durarak, "Eğer heykel gerçekten büyükse, bunu başarmak için ne gereklidir? Deneylerde gördüğümüz şey, fizik kurallarıyla uyumlu mu?" diye sordu.

Lipo, "Fiziksel olarak mantıklı. Gözlemlediğimiz deneyler gerçekten işe yarıyor. Heykeller büyüdükçe, bu yöntem daha iyi işliyor; çünkü başka türlü taşınmaları mümkün değil" ifadelerinde bulundu.

18 Kişi ile 4 Tonluk Heykeli 100 Metre Taşındı

Deneylerini daha geniş ölçekte test etmek isteyen ekip, moai heykellerinin yüksek çözünürlüklü üç boyutlu modellerini üretti. Bu modeller, heykellerin büyük, D biçimli tabanları ve öne eğimli tasarımları gibi salınım hareketini kolaylaştıran özelliklerini ortaya koydu.

Ekibin bulgularına dayanarak, öne eğimli tasarıma sahip 4,35 tonluk bir moai replikası inşa edildi. Sadece 18 kişinin katıldığı bir grup, halatlar yardımıyla bu devasa replikayı 40 dakika içinde 100 metre hareket ettirmeyi başardı. Bu sonuç, önceki dikey taşıma denemelerine kıyasla önemli bir gelişme olarak kaydedildi.

Araştırmayı destekleyen diğer bir önemli kanıt ise Rapa Nui’de bulunan antik yollar. Genişliği 4,5 metreyi bulan bu yolların, heykellerin taşınırken dengede kalmasına katkı sağladığı belirtiliyor. Profesör Lipo, yol yapımının taşıma sürecinin ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulayarak, "Her heykel taşındığında bir yol inşa ediliyor" dedi.

Kanıtı Olmayanlar Buyursun

Moai heykellerinin taşınma yöntemine dair bugüne kadar ortaya konan hiçbir açıklamanın bu kadar tutarlı olmadığını ifade eden Lipo, "Aksi yönde kanıt arayan varsa buyursun. Heykellerin 'yürümemiş' olabileceğini gösteren bir kanıt yok. Aksine, her yeni bulgu bu düşünceyi destekliyor" dedi.

Lipo, Rapa Nui tarihinin birçok spekülasyona maruz kaldığını hatırlatarak, bu araştırmanın bilimsel yaklaşımı merkeze aldığını ifade etti. "İnsanlar yıllardır olasılıklardan bahsediyor, ancak kimse gerçek anlamda kanıtları değerlendirmeye çalışmıyor. Biz ise geçmişi anlamak ve gördüğümüz izleri bilimsel yollarla açıklamak için çalışıyoruz" dedi.

Çalışmanın aynı zamanda kaynakları sınırlı olan Rapa Nui halkının bir mühendislik başarısı sergilediğine işaret ettiğini belirten Lipo, "Rapa Nui halkı son derece zekiydi. Bu sorunu çözmeyi başardılar. Sahip oldukları kaynaklarla uyumlu bir yöntem geliştirdiler. Bu, onların başarısına duyulan saygıyı artırıyor" dedi.

Moai Heykelleri Nedir?

Pasifik Okyanusu’nda, Şili'ye bağlı Paskalya Adası'nda bulunan dev taş yüzler, yüzyıllardır büyük bir merak konusu olmuştur. Rapa Nui halkının 13. ile 16. yüzyıllar arasında yonttuğu Moai heykelleri, atalarına duyulan saygının ve toplumsal gücün simgesi olarak adanın dört bir yanında yükseliyor.

Volkanik tüften yapılan bu taş figürler, çoğunlukla 4 ila 10 metre arasında değişen boylarıyla dikkat çekmektedir. Bazı heykeller, 80 tona kadar ulaşan ağırlıkları nedeniyle dönemin teknolojik imkânlarını zorlayarak adanın iç kısımlarından kıyıya taşındı. Arkeologlar, bu dev heykellerin kaydırmalar ve halatlar yardımıyla "yürütülerek" yerlerine ulaştırıldığını düşünüyor; Moailer, sadece yapılırken değil, taşınırken de bir ritüelin parçasıydı.

Uzun yüz hatları, derin bakışları ve ciddi ifadeleriyle tanınan Moailer, Rapa Nui halkının atalarını izleyen ruh gibi bir yüceltme ile taşlaşmış halde. Uzun süre sadece baş kısmının görüldüğü düşünülen bu heykellerin, yapılan kazılar sonucu gövdeleri ile birlikte toprağa gömülü olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, bu heykeller UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.