Trump, Fed Üyesi Cook'u Görevden Alma Girişiminde Bulundu

ABD Başkanı Donald Trump, faiz oranlarının düşürülmesini istemesiyle gündeme gelen ABD Merkez Bankası (Fed) üzerindeki kontrol mücadelesini, Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook'u görevden alma girişimiyle daha da tırmandırdı. Aylardır Fed ve Başkanı Jerome Powell’ı faizleri yeterince hızlı düşürmemekle eleştiren Trump, kurul ile olan gerilimini artırdı. Bu durum, bankanın bağımsızlığı açısından kaygılara yol açarken, Cook'un görevden alınması girişimi, Trump'ın merkez bankası üzerindeki etkisini artırma çabasındaki dikkat çekici bir adım olarak değerlendiriliyor.

Trump'ın, Fed Yönetim Kurulu'nda kendisine yakın isimlerin sayısını artırarak kararlar üzerinde etkili olabileceğine dair tartışmalar sürerken, "Çok kısa süre içinde çoğunluğu elde edeceğiz." ifadesi bu görüşü destekliyor.

COOK'UN GÖREVDEN ALINMASINA GİDEN SÜREÇ

Cook'un görevden alınma süreci, Federal Konut Finansmanı Ajansı (FHFA) Direktörü Bill Pulte'nin, Cook'u "mortgage dolandırıcılığı" ile suçlayan mektubunu ABD Adalet Bakanlığı'na göndermesiyle başladı. Pulte, mektubunda Cook'un Georgia eyaletinin Atlanta kentindeki bir apartman ile Michigan eyaletinin Ann Arbor kentindeki bir evi aynı anda birincil ikametgahı olarak göstererek mortgage başvurularında sahtecilik yaptığını iddia etti. Bu sayede Cook'un daha düşük faiz oranları elde ettiğini öne süren Pulte, mektubu sosyal medya hesaplarından paylaşmıştı. Trump da Pulte’nin iddialarını içeren haberi kendi sosyal medya platformunda paylaşarak, "Cook hemen istifa etmelidir." şeklinde bir açıklama yaptı.

Cook ise, Pulte'nin kendisini Fed'e katılmadan 4 yıl önce yaptığı bir mortgage başvurusu nedeniyle soruşturulması için başvuruda bulunduğunu belirterek, "Bir tweette sorulan bazı sorular nedeniyle görevimden istifa etmeye niyetim yok." yanıtını verdi. Cook, Fed Üyesi olarak mali geçmişi ile ilgili tüm soruları ciddiye aldığını ve doğru bilgileri toplamak için çalıştığını vurguladı.

Cuma günü basın mensuplarına konuşan Trump, Cook'u görevden alıp almayacağıyla ilgili bir soruya, "Yaptığı şey kötüydü. Eğer istifa etmezse onu kovacağım." dedi.

HİÇBİR ABD BAŞKANININ YAPMADIĞINI YAPTI

Cook'u görevden alma yönünde resmi adımlar atan Trump, pazartesi günü yazdığı mektupta, Fed yasasının kendisine verdiği yetkilere atıfta bulunarak Cook'u görevden alma konusunda "haklı neden" bulunduğunu belirtti. Amerikan halkının, Fed üyelerinin dürüstlüğüne güvenmesini sağlamak gerektiğini vurgulayan Trump, Cook'un eylemlerinin finansal kaynaklarda ve düzenleyici olarak yetkinliğinde sorgulamaya yol açtığını ifade etti. Trump, yasalara sadakatle uygulanmasını sağlamakla yükümlü olduğunu belirterek, "Bu yasaların sadakatle uygulanmasının, sizin derhal görevden alınmanızı gerektirdiği sonucuna vardım." değerlendirmesinde bulundu. Daha önce hiçbir ABD Başkanı, bir Fed Yönetim Kurulu üyesini görevden alma girişiminde bulunmamıştı.

COOK KONUYU MAHKEMEYE TAŞIYOR

Cook, görevinde kalacağını ve 2022’den bu yana Amerikan ekonomisine yardımcı olmak için faaliyetlerine devam edeceğini açıkladı. Cook'un avukatı Abbe Lowell, Trump'ın Cook'u görevden alma girişiminin hukuki bir dayanağı olmadığını belirterek, "Başkan Trump'ın, Fed Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook'u görevden alma yetkisi yok." ifadelerini kullandı. Lowell, bu "yasa dışı" eylemi sorgulayan bir dava açacaklarını da duyurdu. Uzmanlar, bir Fed Yönetim Kurulu üyesinin görevden alınması için "görevi kötüye kullanma" veya "ihmal" gibi haklı nedenlere dayanılması gerektiğini, Cook’un durumunun bu gereksinimleri sağlamadığına dikkat çekiyor.

Ayrıca bazı Demokrat Kongre üyeleri, bu durumu "Cook'u ekonomik sorunlar için günah keçisi ilan eden otoriter bir güç gasbı" olarak eleştirdi ve hükümetin siyasi rakiplere karşı bir silah olarak kullanıldığını savundu.

TRUMP'IN ELEŞTİRİLERİNİN ODAĞINDAKİ FED

ABD ekonomisini canlandırmayı ve ulusal borcun faiz maliyetini azaltmayı hedefleyen Trump, göreve geldiği günden bu yana faizlerin düşürülmesini savunuyor. Fed Başkanı Jerome Powell'ı eleştiren Trump, her fırsatta faiz indirimlerinde geç kaldığını belirtirken, Powell ise yeni yönetimin tarife politikaları çerçevesinde artan enflasyon risklerine dikkat çekerek ihtiyatlı bir tutum sergilemeye devam ediyor. Powell’ın görev süresinin dolmadan önce görevden alınıp alınmayacağı tartışmaları da gündemde yer alırken, Trump, Powell'ı görevden almayacağını açıklayarak spekülasyonları sona erdirdi. Ancak Trump, Powell’ın yerine daha fazla faiz oranı düşürecek birini atamak istediğini dile getirdi. Fed başkanlığı için adaylar arasında çeşitli isimler öne çıkmaya başladı.

Powell’ın görevden alınıp alınmayacağı üzerindeki tartışmalar sürerken, Fed'in genel merkezinin yenileme projesi ve maliyetiyle ilgili yanlış bilgiler verdiği iddiaları da gündeme geldi. Trump, geçen ay projeyi yerinde inceleyerek yaklaşık 20 yıl aradan sonra Fed'i ziyaret eden bir ABD Başkanı oldu.

TRUMP, FED YÖNETİMİNDEKİ ETKİSİNİ ARTIRMA YOLUNDA

Fed Yönetim Kurulu’nda görev süresi 14 yıl olarak belirlenirken, yasalar gereği haklı bir neden olmadan görevden alınamıyor. Yedi kişilik yönetimi, bir başkan, iki başkan yardımcısı ve dört üye oluşturuyor. Trump’ın aday gösterdiği Michelle Bowman, Fed'de denetimden sorumlu başkan yardımcısı olarak görev yaparken, eski Başkan Joe Biden döneminde atanan Philip Jefferson da başkan yardımcılığını yürütmekte.

Fed Yönetim Kurulu'nda açık pozisyon bulunuyor; bu durum Trump’a banka yönetiminde uygun isimleri aday gösterme olanağı sağlıyor. Trump, Kugler'in Fed Başkanı Powell ile faiz konularında görüş ayrılığı yaşadığını öne sürerek, bu pozisyona Ekonomik Danışmanlar Konseyi Başkanı Stephen Miran'ı aday göstermişti. Ancak Miran'ın onaylanması için Kongre'den geçmesi gerekiyor.

FOMC'de belirlenen politika faizi konusunda bağımsız olarak oy kullansa da Trump'a yakın üyelerin sayısının artması, Trump'ın kararlar üzerinde daha fazla etki sahibi olabileceği anlamına geliyor.

"TRUMP, BANKA BAŞKANLARININ BELİRLENMESİNDE ETKİLİ OLABİLİR"

American Enterprise Institute (AEI) uzmanlarından Steven Kamin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ABD Başkanının "haklı nedenlerle" görevden alma yetkisinin bulunduğunu ancak bunun tam olarak ne anlama geldiğinin belirsiz olduğunu belirtti. Kamin, haklı nedenin genellikle suç işlenmesi veya görevlerin yerine getirilmemesi olduğu konulara işaret ederken, "Cook'un durumu bu tanıma uyuyor mu, belirsiz." dedi. İddia edilen mortgage dolandırıcılığının Fed'e atanmasından önceki bir döneme ait olduğunu ve Cook'un mevcut görevleriyle ilişkilendirilmesinin anlamsız olduğunu ifade eden Kamin, Trump yönetiminin iddiaları dışında Cook’un suçlu olduğuna dair resmi bir belge bulunmadığını vurguladı. Bu durumun, Fed’in bağımsızlığına bir başka darbe vurduğunu dile getiren Kamin, Cook görevde kalsa bile Fed üzerindeki siyasi baskının artacağını belirtti. Cook'un görevden alınması sonucu Trump’ın elindeki yönetim kurulu üyesi sayısının dörde çıkacağını da sözlerine ekledi.