Kars Yöresinde Koç Katımı Geleneği

Kars bölgesinin en köklü geleneklerinden biri koç katımı olarak bilinmektedir. Bu önemli gün, yerel takvimde de özel bir yere sahiptir. Çobanlar, bu tarihleri baz alarak hesap yapar ve birbirleriyle iletişim kurarlar. Kars ve Kağızman bölgelerinde, ekim ayının son haftası ile kasım ayının ilk haftası koç katımı günleri olarak tanımlanmaktadır. Daha yüksek yerlerde koyunculuk yapanlar, koçları zamanında katıp koyunların ilk baharda rahatça otlaması için doğurmasını planlarlar.

Koç katımı günü için Cuma ve Pazartesi günlerinin uğurlu olduğuna inanılmaktadır. Katım gününün yaklaşmasıyla birlikte koç sahipleri çeşitli hazırlıklara başlamaktadır.

KOÇ KATIMI RİTÜELLERİ

Evin kızı veya gelini, koç bezeği adı verilen renkli dekorasyon ve süslemeleri hazırlamaya koyulurlar. Koçların boynuzlarına ve boyunlarına asılacak meyveler, ipler üzerine dizilir. Köylerde sürü sahipleri bir araya gelerek koç katımını konuşur ve o yılki sürü yönetimi üzerine anlaşmalar yaparlar. Genellikle, köyde katım işlemi için tek bir mahalle belirlenir.

O gün koyun sahipleri, hazırladıkları yemeklerle süsledikleri koçlarla erken saatlerde katım alanına doğru yola çıkarlar. Koçlar götürülmeden önce bazı inançlar da titizlikle uygulanır. Koçlardan birine erkek çocuk bindirilmesi, o yıl doğacak kuzuların erkek olacağına, kız çocuğu bindirilmesi durumunda ise dişi doğacağına inanılır. Koçlar katılıp götürülürken yol üzerinde, eğer erkek ya da kadın bir kişi çıkarsa, o yıl doğacak olanların cinsiyetinin buna göre olacağına inanılır. Sürüye ilk katılan koç eğer siyah koyun ile ilgilenirse, o yıl kışın hafif geçeceğine dair bir inanç vardır. Ayrıca yolda gebe bir kadınla karşılaşılması durumunda, koyunların çoğunluğunun ikiz doğuracağına inanılmaktadır. Koç katımı, köy yaşamındaki en neşeli günlerden birisidir. Katım sırasında koçları götürürken silah atmak, oyun oynamak, tekbir getirmek ve türkü söylemek gibi törenler de gerçekleştirilir.

Koyun sürüleriyle ilgili bazı geleneklere de büyük bir titizlikle uyulmaktadır. Yürüyen koyun sürülerinin ikiye bölünüp geçilmesi, sürü içerisinden boş bir kova ile geçilmesi ve doğum günlerinde evden tuz, ateş gibi şeylerin dışarı çıkarılması günah sayılan eylemler arasında yer almaktadır. Bu kurallar herkes tarafından bilinmekte ve uyulması gereken önemli hususlar olarak değerlendirilmektedir.