Kargo Kültleri: Amerikan Yardımlarına Bağlılık Geliştiren Kabileler
Kargo Kültlerinin Kökenleri ve Gelişimi
Kargo kültlerinin kökenleri, büyük ölçüde II. Dünya Savaşı'na dayanmaktadır.
Amerikan askerlerinin adalara gelişiyle birlikte, yerli halk Batılı ürünlerle tanıştı. Çikolata, kola, sigara, kamyonlar, uçaklar ve buzdolapları gibi daha önce hiç görmedikleri nesneler, onların yaşamında yeni bir dönem başlattı.
Bu ürünlerin adeta sihirli bir şekilde ortaya çıktığını düşünen bazı yerli topluluklar, savaş sona erip kargo akışının durmasıyla birlikte bu nimetlerin yeniden geleceğine dair dini bir beklenti geliştirdi.
Bununla birlikte, bazı kargo kültlerinin savaş öncesinde de var olduğu bilinmektedir. Örneğin, Fiji'deki Tuka Hareketi 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkarken, Papua Yeni Gine'deki Taro Kültü 1919'da doğmuştur. Bu hareketler, sömürgeciliğe karşı duruş, Batı mallarına duyulan hayranlık ve yerel geleneklere dönüş arzusunu bir araya getiriyordu.
1941 yılında Pearl Harbor saldırısının ardından milyonlarca Amerikan askeri Pasifik'e yöneldi. Askerlerin getirdiği uçaklar, kamyonlar ve kutu kutu yiyecekler, yerli halk üzerinde derin bir etki bıraktı. Bazı bölgelerde Amerikalılarla dostane ilişkiler kuran yerli topluluklar, Batılı ürünlerle ödüllendirildi. Bu durum, John Frum'un kehanetinin gerçekleşeceği inancını güçlendirdi.
Savaş sona erip Amerikan askerleri adalardan ayrılınca, kargo kültleri tekrar "gökyüzünden gelecek zenginlikleri" beklemeye başladı. Bu sefer askerlerin davranışlarını taklit etmeye koyuldular: Bambu kuleler ve çamurdan sahte telsizler inşa ettiler, tahtadan uçak modelleri yaptılar, bayraklar dikip asker kıyafetleri giydiler. Ormanlık alanda gerçek boyutta havaalanı pistleri kazdılar ve uçakları gökyüzünden çekmeye çalıştılar.
En Bilinen Örnek: John Frum
Kargo kültlerinin en tanınmış örneklerinden biri, 1930'larda Vanuatu'da ortaya çıkan John Frum kültüdür. Yerel efsanelere göre, yaşlılar kava adlı sarhoş edici içeceklerini içtikten sonra beyaz bir adam tarafından ziyaret edilmiştir. Bu adam, onlara Hristiyanlık ve Batı yaşam tarzını terk etmelerini, geleneksel hayata geri dönmelerini ve sihirli taşlara tapmaları gerektiğini söylemiştir.
Bazı araştırmacılar, "John Frum" isminin aslında bir Amerikan askerinin kendisini tanıtırken “John from America” demesinden kaynaklandığını öne sürmektedir. Diğer bir görüşe göre ise bu isim, "broom" (süpürge) kelimesinin yerel telaffuzundan türemiş olabilir; bu da sömürgecileri "süpürmek" fikrini temsil etmektedir.
Hala İnananlar Var
Kargo kültlerinin popülaritesi zamanla azalmış olsa da, hâlâ bu inançlar üzerine yaşamaya devam eden topluluklar bulunmaktadır. Özellikle Vanuatu’nun Tanna Adası’nda bazı insanlar, John Frum’un bir gün geri döneceğine ve beraberinde bolluk getireceğine inanmaktadır. Kargo kültleri, sömürgeciliğe karşı direniş, kültürel kimlik arayışı ve Batı teknolojisine duyulan hayranlığın iç içe geçtiği eşsiz bir inanç sistemi olarak dikkat çekmektedir.