İstanbul'da Kaleme Alınan Dünyanın En İri El Yazması Müzelere Taşınıyor!

Dünyanın En Büyük El Yazması Kur'an-ı Kerim Projesi: Ali Zaman'ın Hikayesi

Süleymaniye'nin Raniye ilçesinde 1971 yılında doğan Ali Zaman, geçimini kuyumculuk yaparak sağlamıştır. Çocukluk yaşlarından itibaren hat sanatına ilgi duyan Zaman, ortaokul döneminde bu sanatla çalışmalarına başlamıştır. 2013 yılında kuyumculuğu bırakarak tamamen hat sanatına yönelen Zaman, ailesiyle birlikte Mayıs 2017'de İstanbul'un Fatih ilçesine taşınarak sanatını geliştirmek için yeni bir yolculuğa çıkmıştır.

Zaman, İstanbul'a yerleşmeden bir yıl önce başladığı ve her sayfasında bir cüz barındıran toplam 30 sayfalık Kur'an-ı Kerim projesini 2019 yılında tamamlamıştır. Proje, 210x150 santimetre ölçülerine sahipti. Ardından yeni bir projeye yönelik araştırmalar yaparak gerekli ölçüleri belirlemiş ve malzeme temin etmiştir.

2020 yılının ortalarında, proje tasarımını hocası Bijar Erbili'ye sunup onay aldıktan sonra "dünyanın en büyük el yazması Kur'an-ı Kerim" projesine start vermiştir. Her biri 4 metre uzunluğunda ve 1,5 metre genişliğinde olan sayfalarıyla açıldığında 3 metreye ulaşan Mushaf'ı yazarken modern aletlerden uzak durarak, geleneksel kamış ve tomar kalemler kullanarak sülüs hattında işlemeyi tercih etmiştir.

Desteksiz Bir Eserin Hikayesi

Zaman, 6 yıl boyunca sabah namazının ardından Fatih'teki Mihrimah Sultan Camisi'nin avlusundaki odasında, gününü yazı masasında geçirerek yemek ve ibadet haricinde çalışma temposunu sürdürmüştür. Hem hafta içi hem de hafta sonu saatlerce aynı harf üzerinde sabırlı bir şekilde çalışan sanatçı, her ayeti büyük bir titizlikle yazıya dökmüştür. Ancak 2019'un sonlarında sağlık sorunları yaşanmış ve artan rahatsızlıkları nedeniyle Ekim 2023 itibarıyla çalışmalarına ara vermek zorunda kalmıştır. Bu süreçte 83 kilodan 58 kiloya kadar düşmüştür.

Zaman, dışarıdan hiçbir destek almadan proje masraflarını kendi imkanları ile karşılamıştır. Yaşadığı zorluklara rağmen asla pes etmemiştir. Böylece 6 yıl süren zahmetli çalışmasının ardından dünyanın en büyük el yazması Kur'an-ı Kerim ortaya çıkmıştır. Zaman, 2007 yılında Suriye’de, 2014'te Malezya’da, 2015'te Irak’ta ve 2019'da Türkiye’de düzenlenen yarışmalarda "celi sülüs" ve "nesih" hat dallarında birincilikler kazanmış, 2020 yılında da Ahmet Abdurrahman Erbili, Bijar Kerim Erbili ve Sabah Erbili gibi hocalardan icazet almıştır.

2017 yılında Türkiye'de düzenlenen Uluslararası Hilye-i Şerif Yarışması'nda "saygınlık" ödülüne layık görülen sanatçının ödülünü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan vermiştir. Hattat Ali Zaman, AA muhabirine yaptığı açıklamalarda, sanatla bütünleştiğini ve her şeyin insanın ruhundan kaynaklandığını ifade etmiştir. Yapılan eserin herhangi bir benzerinin olmaması onu mutlu ettiğini belirten Zaman, "Az kişinin yapabildiği bir eser ortaya koyabilmek benim için mutluluk ve gurur veriyor." şeklinde konuşmuştur.

Eserinin Türkiye'ye kazandırılmasının kendileri için büyük bir onur olduğuna değinen Zaman, babasının hat sanatına yönelik ilgisini ve 2017 yılında bu alanda kendini geliştirmek için Türkiye'ye geldiğini söylemiştir. Babasının toplam 30 sayfadan oluşan Kur'an-ı Kerim yazma sürecinin ardından, dünyanın en büyük el yazması Kur'an-ı Kerim'ini yazma hayalini gerçekleştirdiğini ifade eden Zaman, "Dünyanın en büyük Kur'an-ı Kerim'ini yazma düşüncesi geldi. Ancak bu eseri yazabilmesi için mekan ve imkan konusunda sıkıntıları vardı. Türkiye'ye geldikten sonra bu projenin daha değerli olacağını düşündü." demiştir.

Zaman, projenin 2019 yılında başladığını aktararak, planlama, tasarım ve ölçülerin belirlenmesi aşamalarının zorluğuna dikkat çekmiştir. Ayrıca, yaşanan pandeminin işlerini zorlaştırdığını belirtmiş, malzeme tedarikinin sıkıntılı geçtiğini vurgulamıştır. Proje aşamasında Allah'a şükrederek, her şeyin yoluna girdiğini ifade etmiştir.

"Değerli Bir Eser Ortaya Koymak Bizim İçin Mutluluk Kaynağı"

Projeye başlamadan önce dünyada bilinen en büyük Kur'an-ı Kerim'in ölçülerini araştırarak çalışmalara başlayan Zaman, en büyük el yazması Kur'an-ı Kerim'in kendileri tarafından yazıldığını vurgulamaktadır. "Şu anda bilinen en büyük Kur'an, bizim dışımızda 2 metre 28 santim uzunluğunda ve 1,55 metre genişliğinde. Bizim eseri ise 4 metre uzunluğunda ve 1,5 metre genişliğinde. Yan yana koyduğumuzda 3 metreyi buluyor. Bu Kur'an ile 6 yıl boyunca babam tek başına çalışarak harika bir sonuç elde etti." şeklinde konuşmuştur. Babasının bu eseri kaleme almasından ötürü gurur duyduğunu belirten Zaman, tarihe geçmenin büyük bir mutluluk olduğunu ifade etmiştir.

Ayrıca, babasının Kur'an-ı Kerim'i yazdırdığı odanın kapısını genellikle kapalı tutmasının sebebi, çalışma alanının dışarıdan gelecek zararlarından korunmasıdır. Kimi zaman kapının açılması durumunda içeri girenlerin şaşkınlığına şahit olduklarını dile getirmiştir. "Medresede bir hoca, ilk kez gördüğünde çok etkilenmiş, gözleri büyümüştü. Her seferinde aynı tepkileri veriyorlardı." şeklinde ifade etmiştir. Eserin korunmasına yönelik düşüncelerini de dile getiren Zaman, sergileme konusunda Türkiye'de kalmasının kendileri için daha anlamlı olacağını vurgulamıştır. "Çünkü biz, bu eseri Türkiye adına yaptık. Türkiye'nin sanata verdiği değeri temsil ediyoruz. Osmanlı dönemi hat sanatının büyük ilgi gördüğünü hatırlatarak, bu eserin Türkiye'nin arşivine katılması hoş olur." değerlendirmesinde bulunmuştur.