İsrail’in Savaş Hesabı: 12 Günlük Çatışmanın Maliyeti 10 Milyar Dolar!
İsrail İle İran Arasındaki Savaşın Ekonomik Etkileri Ortaya Çıktı
İsrail'in İran ile yaşadığı 12 günlük çatışmanın ekonomik sonuçları giderek daha belirgin hale geliyor. Savunma harcamaları, altyapı kayıpları, iş gücü eksiklikleri ve turizm gibi birçok alanda meydana gelen kayıpların toplam maliyetinin yaklaşık 10 milyar doları bulduğu ifade ediliyor.
Hazine yetkilileri, savaş sonrasında bütçe açığının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYH) en az yüzde 6'sına ulaşmasını bekliyor. Bu oran, daha önceki yüzde 4,9'luk üst sınırı aşarak, ülke ekonomisi açısından ciddi bir uyarı anlamına geliyor. JPMorgan da İsrail'in bütçe açığı tahminini yüzde 6,2'ye çıkardı.
HAVA SALDIRILARININ YIKICI ETKİLERİ
İran tarafından fırlatılan 547 balistik füzenin yaklaşık yüzde 90'ı İsrail'in hava savunma sistemleri tarafından engellenmiş olmasına rağmen, en az 31 füze hedefe ulaşmayı başardı. Bu saldırılarda 29 kişi yaşamını yitirirken, 3 binden fazla kişi yaralandı.
Hava savunma sistemlerinin maliyetleri oldukça yüksek. Örneğin, Arrow 3 füze sisteminin tek bir atışı 4 milyon dolara mal olurken, Arrow 2 sistemi için bu rakam 3 milyon dolar seviyesinde. İran'a yönelik İsrail'in karşı saldırılarının günlük maliyeti ise yaklaşık 735 milyon dolara ulaştı. 200'e yakın uçağın gerçekleştirdiği 1.500 sorti ile bu operasyonların toplam maliyetinin 1,2 milyar doları bulduğu tahmin ediliyor.
ALTYAPI VE SİVİL ZARARLAR
Tel Aviv'in güneyinde bulunan Weizmann Enstitüsü ve ülkenin en büyük rafinerilerinden biri olan Bazam rafinerisi dahil olmak üzere birçok stratejik tesis önemli zararlar gördü. İlk tahminlere göre altyapıdaki toplam hasarın 1,5 milyar doları bulduğu belirtiliyor. Binalar, araçlar ve diğer sivil varlıklar için 40 binden fazla tazminat başvurusu yapılmış durumda.
Vergi Dairesi yetkilisi Amir Dahan, zararın boyutunun “benzeri görülmemiş” olduğunu ifade ederek, bu sayının artacağını öngördü. Hazine’nin savaş rezervleri ise tamamen tükenmiş durumda.
Savaş nedeniyle kapatılan işletmelere devletin tazminat ödemesi gerekeceği belirtiliyor. İşverenlere ciro üzerinden tazminat verilmesi planlanırken, çalışanlara yönelik ödemelerin sınırlı kalacağı ifade ediliyor. İsrail basını, tazminat sisteminin yalnızca zararın küçük bir kısmını karşılayabildiğine dikkat çekiyor.
Turizm sektörü de savaşın en çok etkilenen alanlarından biri oldu. İsrail'in hava bağlantılarının kesilmesiyle birlikte ülke fiilen izole hale geldi. Oteller, roket saldırılarından etkilenen vatandaşlara barınma hizmeti sunarken, bu hizmetlerin maliyeti devlete yüklenmiş durumda.
60 bin işletmenin kapanma riskiyle karşı karşıya olduğu belirtilirken, Hayfa Limanı’ndaki ithalat-ihracat trafiği yılın ilk altı ayında yüzde 16 oranında geriledi.
20 AYDA 80 MİLYAR DOLAR
Ekonomik analistler, İsrail'in son 20 ayda yaşamış olduğu savaşların toplam maliyetinin 80 milyar doları aşabileceğini tahmin ediyor. Bu hesaplamaya yalnızca askeri harcamalar değil, sivil tazminatlar ve üretim kayıpları da dahil ediliyor.
İsrail Merkez Bankası, enflasyonun artması ve şekelin değer kaybetmesi nedeniyle faiz oranlarını yüzde 4,5 seviyesinde sabit tutarken, ekonomik toparlanmanın 2025’in ikinci yarısına kadar erteleneceği öngörülüyor.
Kredi Notu ve Büyüme Tahminleri Düşürüldü
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, bütçe açığındaki ani artış nedeniyle İsrail'in kredi notunu A+’dan A’ya indirdi. IMF ise büyüme tahminini yüzde 3,4'ten yüzde 1-1,9 aralığına çekti.
“En Zorlu Dönem”
OECD verilerine göre, İsrail ekonomisi, üye ülkeler arasında en büyük düşüşü yaşayan ülke durumunda. Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin kaynak tahsisi konusunda zor kararlar almak zorunda kalacağını ve bunun kamu harcamalarında kesintilere yol açabileceğini vurguluyor.