İsrail'in İran Hamlesi: Ekonomik Dengeyi Bozma Tehlikesi

İsrail'in Saldırısı ve Enerji İthalatının Ekonomiye Etkileri

Bu kriz, Türkiye ekonomisi için büyük bir tehdit oluşturuyor. Son yıllarda yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımlar artmasına rağmen, halen en fazla ithalat yapılan ürünler petrol ve doğalgaz olmaya devam ediyor. İthalatın yaklaşık dörtte birini bu iki ürün oluşturuyor ve her yıl 70 milyar dolara yakın ithalat gerçekleştiriliyor.
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın başlamasıyla birlikte 2022 yılında enerji fiyatları belirgin bir şekilde yükseldi. Bu durum, Türkiye'nin enerji ithalat faturasını 100 milyar dolara yaklaşmasına sebep oldu. Yani, bu savaş Türkiye'nin enerji ithalat faturasını 30 milyar dolar artırmış durumda.
İthalat faturası yükseldikçe cari açık da artış gösteriyor. Cari açığın yüksekliği döviz kurlarında baskı oluşturuyor ve döviz kurlarındaki artışlar enflasyonu da etkileyebiliyor. Bu durum, uzun vadede olumsuz yansımalar yaratıyor. Kısa vadede ise akaryakıt fiyatları hızlı bir şekilde artış gösterebilir. Türkiye'de akaryakıt fiyatları, İtalya'nın Cenova kentindeki akaryakıt borsasındaki fiyatlara göre belirleniyor. Petrol fiyatlarındaki artış ya da düşüş, akaryakıt maliyetleri üzerinde belirleyici bir rol oynuyor. Bugün benzin fiyatına 1 lira 47 kuruşluk bir zam yapıldı. Zira petrol fiyatları zaten yükseliş göstermekteydi. İsrail'in saldırıları sonrası, benzin fiyatına 1 lira 70 kuruş daha eklenmesi bekleniyor.

TÜRKİYE'NİN ENERJİ İTHALATI
Milyar dolar
2022: 97,1
2023: 69,1
2024: 65,6
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, yılın ikinci Enflasyon Raporu'nda küresel emtia fiyatlarındaki düşüşe dikkat çekti. Bu durumun enflasyon üzerinde olumlu bir etki yaratacağı öngörülüyor. Banka ayrıca fiyat tahminlerini de aşağı yönlü revize etti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, hafta başındaki bir röportajında, enflasyon üzerinde düşürücü etkisi olan üç faktörden birinin düşük emtia fiyatları olduğunu ifade etti. Ancak son olaylar bu beklentiyi tersine çevirebilir.
Ayrıca, Türkiye'nin dış ticaret açığı vermesinin bir diğer ana nedeni enerji dışında altın ithalatıdır. Ülke, her yıl 100 bin tondan fazla altın ithalatı yapıyor ve altın fiyatlarındaki artış, ithalatın maliyetini artırıyor.
PETROL FİYATI TAHMİNİ (MERKEZ BANKASI)

Ortalama fiyat (dolar)

2025: 65,8

2026: 60,6
Petrol ve altın fiyatlarının yükselmesi, enflasyon üzerinde kayda değer bir artış riski oluştursa da şu an için korkutucu bir senaryo görünmüyor. Eğer İsrail ile İran arasındaki gerilim tırmanmazsa, fiyatların önceki seviyelerine geri döneceği düşünülüyor. Asıl mesele, bölgede bir savaş ihtimalinin ortaya çıkması. İran, Hürmüz Boğazı'nı kapatırsa, petrol fiyatlarının 100 doların üzerine çıkabileceği iddia ediliyor. Dünyada günlük yaklaşık 20 milyon varil petrol bu boğazdan geçiyor ve deniz yoluyla taşınan petrol miktarı dünya ticaretinin neredeyse üçte birine denk geliyor.
Hürmüz Boğazı bugüne kadar kapanmadı; ancak 2011 ve 2012 yıllarında kapanma riski doğmuştu ve bu durum fiyatları 120 dolara kadar artırmıştı. Gerilim azaldığında ise 30 dolarlık bir düşüş meydana gelmişti.