Tükenmişlik Sendromu ve Belirtileri

Her ne kadar tıbbi bir tanı olmasa da, uzmanlar tükenmişliğin altında depresyon gibi farklı sağlık sorunlarının yatabileceğini belirtmektedir.

Kişilik özellikleri, önceki iş deneyimleri ve çalışma koşulları, tükenmişlik riski üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle, aynı çalışma şartlarında yer alan iki kişi, biri tükenmişlik yaşarken diğeri yaşamayabilir.

Tükenmişlik Belirtileri

Aşağıdaki sorulara verdiğiniz yanıtlar, tükenmişlik sendromu hakkında ciddi ipuçları sunabilir:

İşinizin bir anlamı olup olmadığını sorguluyor musunuz?

Her sabah işe gitmekte zorluk mu çekiyorsunuz?

İşinizden ve iş arkadaşlarınızdan uzaklaştığınızı mı hissediyorsunuz?

Müşterilere veya iş arkadaşlarınıza karşı sabrınızı mı kaybettiniz?

İşinizi iyi yapacak enerjiniz kalmadı mı?

Odaklanmakta zorlanıyor musunuz?

Başardığınız şeylerden tatmin olmuyor musunuz?

Yeteneklerinizi ve becerilerinizi sorguluyor musunuz?

Daha iyi hissetmek için yiyecek, alkol veya ilaç mı tüketiyorsunuz?

Uyku düzeninizde değişiklik mi oldu?

Nedeni belirsiz baş ağrıları, mide veya bağırsak sorunları mı yaşıyorsunuz?

Bu sorulara “evet” yanıtı verdiyseniz, tükenmişlik sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumda bir sağlık veya ruh sağlığı uzmanından destek almanız faydalı olacaktır.

Tükenmişlik Sendromunun Olası Nedenleri

Tükenmişliğe yol açabileceği düşünülen başlıca etkenler şunlardır:

Kontrol eksikliği: İş planlamasında söz sahibi olmamak, kaynak eksikliği veya iş yükünü yönetmekte zorluk.

Belirsiz beklentiler: İş yerinde sizden ne beklendiğini bilmemek başarı hissini zora sokar.

İş yerindeki çatışmalar: Zor bir yönetim, mobbing uygulayan bir çalışan veya destek görülemeyen bir çalışma ortamı.

Aşırı veya yetersiz iş yükü: İşin gerekenden az veya fazlası, tükenmişliğe yol açabilir.

Destek eksikliği: Hem işte hem de özel hayatta yalnız hissetmek, stres seviyesini artırabilir.

İş-yaşam dengesi sorunları: İşin, özel hayat için yeterli zaman ve enerji ayıramaması.

Tükenmişlik Riskini Artıran Faktörler

• Uzun çalışma saatleri ve yoğun iş yükü
• İş-yaşam dengesini sağlayamamak
• Sürekli başkalarına yardım etmeyi gerektiren meslekler, örneğin sağlık çalışanları
• İş üzerinde yeterince kontrol sahibi olmamak

Tükenmişliğin Bedeli Ağır Olabilir

Tükenmişlik ile başa çıkılmazsa, şu sonuçlarla karşılaşabilirsiniz:

• Fiziksel ve zihinsel tükenme
• Uyku problemleri
• Sürekli öfke, kayıtsızlık veya hüzün durumu
• Alkol veya madde tüketiminin artışı
• Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, tip 2 diyabet gibi sağlık sorunları
• Daha sık hastalık

Tükenmişlik ile Nasıl Başa Çıkılır?

Tükenmişlik genellikle çalışma ortamından kaynaklansa da, bu stresle baş etmenin bazı yolları vardır:
Seçeneklerinizi Değerlendirin: Yöneticinizle iş yükü, beklentiler veya görevler üzerine konuşun. Öncelikleri belirleyin ve nelerin ertelenebileceğini birlikte planlayın. İş ortamı değişmeyecekse, daha uygun bir iş aramak da bir alternatif olabilir.
Destek Arayın: İş arkadaşlarınız, dostlarınız veya ailenizle konuşmayı ihmal etmeyin. Yardım istemekten çekinmeyin.
Gevşeme Tekniklerini Deneyin: Yoga, meditasyon, tai chi gibi aktiviteler stres seviyesini azaltabilir. Gün içinde birkaç derin nefes almak bile rahatlatıcı olabilir.
Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak, stresi azaltma konusunda yardımcı olur ve zihni işten uzaklaştırır.
Yeterli Uyku: Uyku, fiziksel ve zihinsel sağlığı destekler.
Farkındalık Geliştirin: Farkındalık (mindfulness), bulunduğunuz anı yargılamadan kabul etmeyi ve tepki vermemeyi öğrenmektir. Bu beceri, işte karşılaşılan stresi daha etkili bir şekilde yönetmenizi sağlar.
Tükenmişlik geçici bir durumdur. Yardım alarak ve doğru adımlar atarak hem sağlığınızı koruyabilir hem de daha dengeli bir yaşam sürebilirsiniz.