İran’ın İnadına Uzun Gece Geleneği: Şeb-i Yelda ve Etkinlikleri Neler?

Şeb-i Yelda (Yelda Gecesi), Orta Asya kültürleri ve Fars geleneklerinde yılın en uzun gecesi olan 21 Aralık Kış Gündönümü'nü kutlamak amacıyla düzenlenen özel bir etkinliktir. "Şeb" kelimesi Farsça'da "gece", "Yelda" ise "doğum" anlamına gelmektedir. Bu bağlamda Şeb-i Yelda, "doğum gecesi" ya da "aydınlığın doğduğu gece" şeklinde tanımlanır. Yelda Gecesi, İran mitolojisinde Mitra'nın (ışık tanrısı) doğumuyla ilişkilendirilir. Karanlık gecenin ardından gelen ilk ışık, umut ve yaşamın devamını simgeler.

ŞEB-İ YELDA GELENEKLERİ
Aileler ve dostlar, evde büyük bir masa etrafında toplanmaktadır. Bu gecede şiirler okunur, hikâyeler paylaşılır ve masallar anlatılır. Özellikle Hafız Divanı'ndan seçilen şiirlerin okunup yorumlanması oldukça yaygın bir gelenektir.
Nar, Yelda Gecesi'nin belirgin sembollerindendir. Kırmızı taneleri, hayatın bereketini, aşkı ve yenilenmeyi temsil eder.
Kavun ve karpuz ise sağlık ve hastalıklardan korunmayı simgeler. Bu meyveler, Yelda Gecesi sofralarının vazgeçilmezlerindendir, çünkü kışın soğuk günlerinde yazın sıcaklığını ve bereketini hatırlatmaktadırlar.
Kuruyemişler, ceviz, fındık, badem, incir ve hurma gibi atıştırmalıklar sofrada mutlaka yer alır. Ayrıca tatlılar, ağızları tatlandırmak ve gelecek yılın tatlı geçmesi için ikram edilir.
Geleneksel olarak Hafız Divanı'ndan bir yaprak rastgele açılır ve çıkan şiir kehanet olarak yorumlanır. Bu uygulama hem mistik hem de eğlenceli bir ritüel biçimindedir.
Mumlar ve ateşler yakmak, karanlığı alt etmeyi simgeler. Ateş, aydınlık ve sıcaklık temsil eder. Bazı geleneklerde ateş etrafında toplanmak da eski ritüeller arasında yer alır.