Alzheimer Hastalığına Karşı Lityumun Rolü Umut Veriyor

Yapılan yeni bir araştırma, beyindeki doğal lityum seviyelerindeki küçük düşüşlerin bile Alzheimer hastalığına benzer değişiklikleri tetikleyebileceğini ortaya koydu. Elde edilen bulgular, Alzheimer'ın önlenmesi veya tedavisinde yeni bir yol sunma potansiyeline sahip.

Nature dergisinde yayımlanan araştırma, düşük lityum düzeylerinin, beyinde Alzheimer'a neden olan zararlı proteinlerin birikimini hızlandırdığını gösterdi. Deneylerde, doğal lityum seviyeleri düşük tutulan farelerde beyin iltihabı, hızlı yaşlanma belirtileri ve hafıza kaybı gibi Alzheimer benzeri semptomlar gözlemlenirken, normal lityum seviyelerini koruyan farelerde bu tür semptomlar yaşanmadı.

Araştırmacılar, “lityum orotat” adı verilen ve beyindeki zararlı proteinlerle etkileşimde bulunmayan özel bir lityum formunu da denedi. Bu form ile tedavi edilen farelerde hem beyin plakalarında hem de hafıza kaybında azalma gözlemlendi.
Araştırmanın başyazarı Dr. Bruce Yankner, "Bu, demansa giden süreçte beyindeki çoklu sistem dejenerasyonuna yol açan ortak bir mekanizma için potansiyel bir aday," şeklinde konuştu. Yankner, fareler üzerindeki bulguların umut verici olduğunu, ancak insan denemeleri için kesinlikle ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Lityum, doğal olarak toprakta, suda ve bazı besinlerde bulunan bir elementtir. Araştırmaya göre, Alzheimer hastalarının beyin dokularında lityum seviyeleri belirgin şekilde daha düşükken, normal hafıza fonksiyonuna sahip bireylerde bu seviyeler daha yüksek bulunmaktadır.
Doğal lityum kaynakları arasında şunlar bulunmaktadır:
Yeşil yapraklı sebzeler
Kuruyemişler
Baklagiller
Zerdeçal ve kimyon gibi baharatlar
Bazı maden suları
Bu bulgular, ayrıca Akdeniz diyeti gibi bitki temelli beslenme tarzlarının neden daha düşük demans riskiyle ilişkilendirildiğine dair bir açıklama sunabilir.

BULGULAR UMUT VERİCİ

Bu çalışma, lityumun beyin sağlığıyla ilişkilendirildiği ilk araştırma değil. 2017 yılında Danimarka'da gerçekleştirilen bir başka çalışmada, lityum bakımından zengin musluk suyu tüketen bireylerde demans riskinin daha düşük olduğu belirlenmişti. 2022'de Birleşik Krallık'ta yapılan bir araştırma ise, lityum reçetesi alan bireylerin Alzheimer'a yakalanma oranının, almayanlara göre yarı yarıya daha az olduğunu göstermişti.
Bilim insanları, yaş ilerledikçe beyindeki lityum seviyelerinin neden düştüğünü anlamak için çaba harcıyor. Olası nedenler arasında yetersiz beslenme, genetik etkiler veya beyinde lityum emiliminde meydana gelen değişiklikler yer alıyor.

Yankner, “Bu keşif, bilimde nadir rastlanan ve tamamen yeni bir anlayışın kapısını aralayan bir buluşdur,” diyerek bu bulgunun önemine dikkat çekti. Lityumun, sadece ruh hali dengeleyici değil, aynı zamanda doğal bir mikro besin olabileceğini ifade ediyor.
Her ne kadar bu sonuçlar umut verici olsa da uzmanlar, reçetesiz lityum kullanımına karşı uyarıyor. Reçeteli lityum dozları, vücutta doğal olarak bulunan miktarların çok üzerinde olup, kontrolsüz kullanımı böbrek veya tiroid gibi organlara zarar verebilir.