Filistin Mültecisi, Nobel Ödülüne Giden Yolda: Omar Yaghi'nin Hikayesi

2025 Nobel Kimya Ödülü Sahipleri Belli Oldu

2025 Nobel Kimya Ödülü, metal-organik bileşenler üzerindeki çalışmalarıyla Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar Mwannes Yaghi'ye verildi.

Bu ödülü kazananlardan biri olan Filistin kökenli ABD vatandaşı Yaghi, İsrail tarafından yurtsuz bırakılmış bir mülteci olarak dikkat çekiyor. Omar Yaghi, 1965 yılında Ürdün’ün başkenti Amman’da dünyaya geldi ve burada bir mülteci kampında büyüdü.

Tayvan merkezli uluslararası bir bilim ve kültür ödülü olan Tang Prize’in yayımladığı belgesele konuşan Yaghi, çocukluğunu geçirdiği evde su, elektrik ve kanalizasyon sisteminin bulunmadığını belirtti. Ailesiyle yaşadıkları tek odanın yarısının ineklerle dolu olduğunu, diğer yarısının ise yatıp kalktıkları alan olduğunu ifade etti.

Kalabalık bir ailede, zorlu koşullarda büyüyen Yaghi'nin kimya ile ilgisi 10 yaşında başlamıştır. Babasının teşvikiyle 15 yaşında ABD’ye göç eden Omar Mwannes Yaghi, üniversite eğitimini burada tamamladı.

Kimya alanında doktorasını ABD'deki Urbana-Champaign Illinois Üniversitesi'nde tamamlayan Yaghi, Harvard Üniversitesi'nde "Doktora Sonrası Araştırma Görevlisi" olarak çalışmıştır. Halen California Üniversitesi'nde profesörlük görevini sürdüren Yaghi, Berkeley Küresel Bilim Enstitüsü’nün kurucu direktörlüğünü de yürütmektedir.

Yaghi, Nobel Ödülü tanıtım faaliyetleri sırasında yaptığı açıklamada, "Ben çok mütevazı bir evde büyüdüm ve küçük bir odada ondan fazla kişi, yetiştirdiğimiz sığırlarla birlikte yaşıyorduk. Mülteci bir ailede doğdum, annemle babam okuma yazma bile bilmiyorlardı." dedi.

Kimya ve moleküllere duyduğu ilginin 10 yaşında başladığını belirten Omar Yaghi, o günden beri kendini kimya sorunları, yapılara ve araştırmalara adadığını ifade etti. Yaghi, bilimin dünyadaki "en büyük eşitlikçi güç" olduğunu vurgulayarak, "Arizona State Üniversitesi'nde bağımsız kariyerime başladım. Hayalim, en az bir makale yayımlayıp 100 atıf almaktı. Şu anda öğrencilerim, grubumuzun 250 binden fazla atıf aldığını söylüyor." şeklinde konuştu. "Retiküler kimya" alanının öncüsü olarak tanınan Yaghi, metal-organik çerçeveler (MOF) ve kovalent organik çerçeveler (COF) üzerine yaptığı çalışmalarla gaz depolama, su arıtımı ve karbondioksit yakalama gibi konularda da dikkat çekmektedir.