Elli Değmiş Telefonlar: Kıymetli Madenlerin Karanlık Yanı ve Modern Kölelik

ÇATIŞMALARIN EN DEĞERLİ GANİMETİ

Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin (KDC) doğusunda bulunan Rubaya kasabasında, M23 isyancılarının kontrolü altında binlerce işçi koltan madenlerinde faaliyet gösteriyor.

Cep telefonlarından uçak motorlarına kadar pek çok teknolojik ürünün üretiminde kullanılan tantaluma dönüştürülen bu mineral, kilogramı 300 doları aşan fiyatıyla küresel talebin odak noktası haline geldi.

DÜNYADA ÜRETİMİN YÜZDE 15'İNİ KARŞILIYOR

Rubaya, dünya genelinde koltan üretiminin yaklaşık yüzde 15'ini menyediakan. Bu üretim, günde yalnızca birkaç dolar kazanarak yaşam mücadelesi veren yerel halka ait tamamen el emeği ile gerçekleştiriliyor.

Buradaki madenler, uzun bir süredir bölgedeki çatışmaların en kıymetli ganimeti olarak öne çıkmaktadır.

ZORLU ÇALIŞMA KOŞULLARI VE ÇOCUK İŞÇİLER

Madencilik faaliyetleri bölgede tamamen elle icra ediliyor. Tüneller, 15 metre derinliğe kadar inerek, kadın ve çocuklar bu cevheri su dolu havuzlarda yıkayıp ardından güneşte kurutmak zorunda kalıyor.

Binlerce işçi, sabah erken saatlerde işe başlayarak 12 saatlik vardiyalarla çalışıyor.

İnsan hakları örgütleri ve Birleşmiş Milletler (BM), yasa dışı madencilik gelirlerinin çatışmayı daha da körüklediğini ve çocuk işçiliğin yaygın olduğunu belirtmektedir.

2010 yılından bu yana, tedarik zincirinin temizlenmesine yönelik çabalar büyük ölçüde başarısız kalmıştır.

RUANDA BAĞLANTISI VE KAÇAKÇILIK AĞI

BM raporlarına göre, Ruanda, Nisan 2024 itibarıyla M23 kontrol bölgelerine bin ila bin 500 asker konuşlandırmış durumda.

Kongo mineralleri, gece saatlerinde Goma ve Bukavu şehirleri üzerinden kamyonlarla Ruanda’ya taşınıyor ve burada yerel üretimle karıştırılarak menşei gizlenmektedir.

Rubaya’nın ele geçirilmesinin ardından M23, madencilik, ticaret ve nakliyeyi kapsayan paralel bir yönetim kurarak koltan ticaretinden aylık yaklaşık 800 bin dolar vergi geliri elde etmeye başlamıştır.

BARIŞ UMUDU VE YAPTIRIMLAR

M23 ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti, bu ay Katar’ın başkenti Doha’da bir barış anlaşması imzalamayı planlıyor.

ABD, Kongo ile Ruanda arasında yürütülecek paralel müzakerelere aracılık etmekte ve çatışmaların sona ermesi durumunda milyarlarca dolarlık yatırım vaat etmektedir.

Washington, Rubaya’yı 2022'den 2024 başına kadar kontrol eden hükümete yakın PARECO-FF milis grubuna yaptırım uygulamıştır.

M23 ise 2013 yılından bu yana ABD'nin yaptırımları altında bulunduğu için bu son listeye dahil edilmemiştir.

ABD'Lİ YATIRIMCILARIN İLGİSİ

ABD Başkanı Donald Trump'ın barış anlaşmasını destekleme çabaları çerçevesinde, Amerikalı girişimciler Rubaya’nın koltanına ilgi göstermeye başlamıştır.

Teksaslı yatırımcı Gentry Beach, Rubaya madeninde çoğunluk hissesini alarak KDC hükümetine yüzde 30 pay bırakmayı öngören bir anlaşma teklifinde bulunmuştur.

KDC’nin resmi madencilik sektörü halen Çinli şirketlerin egemenliğinde olsa da, bölgede kobalt, altın, bakır, lityum ve elmas gibi değerli rezervler bulunmaktadır.

Koltan madeninden elde edilen cevherlerin büyük bir kısmı, akıllı telefonlar ile diğer talep gören elektronik cihazların temel bir bileşeni olan elektronik kapasitörlerin üretiminde kullanılmaktadır.

Tantal, son derece esnek yapıdaki bir tel haline getirilebilmektedir. İnsan vücudunda bağışıklık tepkisi göstermediği için cerrahi aletlerde, kemik yerine, kopmuş sinirlerin bağlanmasında ve kasları bir arada tutan maddeler olarak da kullanılmaktadır.