Yapay Zeka Balonu Uyarıları Artıyor

Uzun yıllardır akademisyenler ve uzmanlar, yapay zeka endüstrisinin büyük bir balon haline geldiği ve aşırı beklentilerle büyüyen bu sektörün nihayetinde patlayabileceği uyarısında bulunuyor. Son haftalarda bu tür uyarılar daha da kuvvetli bir şekilde dile getirilmeye başlandı.
Apollo Global Management'ın baş ekonomisti Torsten Slok, şirketin blogunda yayımladığı yazısında, mevcut yapay zeka balonunun, 1990'ların sonundaki dot-com krizinden daha tehlikeli olduğuna dikkat çekti.
Slok, "1990'lar ile günümüzdeki yapay zeka balonu arasındaki temel fark, S&P 500 endeksindeki en büyük on şirketin bugün çok daha aşırı değerlenmiş olmalarıdır" ifadelerini kullandı.

DOT-COM BALONU NEDİR?

Dot-com balonu, 1990'ların sonu ile 2000'lerin başında meydana gelen, internet şirketlerinin aşırı değerlenmesi sebebiyle oluşan büyük bir finansal spekülasyon ve piyasa çöküşüdür. Balonun adı, o dönemde kurulan internet şirketlerinin çoğunun ".com" uzantılı alan adlarına sahip olmasından türetilmiştir.
1995-2000 yılları arasında yatırımcılar, internet teknolojilerinin potansiyeline aşırı güvenerek bu sektördeki şirketlere büyük bir coşkuyla yatırım yapıyordu.
Yeni kurulan internet şirketleri, kâr etmelerine dahi gerek duymadan milyarlarca dolar yatırım çekebiliyor, bu şirketler yalnızca ".com" adıyla halka arz edilip devasa piyasa değerlerine ulaşabiliyordu. Medya ve analistler, iyimser yorumlarıyla bu yükselişi daha da körüklemişti.
Birçok dot-com şirketi, harcamalarını gelirlerinden çok daha hızlı artırırken, zarar ettikçe daha fazla yatırım almayı başarmıştı. Şirketlerin vaat ettikleri kârlılığı yerine getiremeyecekleri anlaşılınca, yatırımcılar hisseleri hızla satmaya başladı.
Sonuçta, ABD teknoloji borsası NASDAQ, Mart 2000'de zirveye ulaştıktan sonra iki yıl içinde değerinin yaklaşık yüzde 80’ini kaybetti. Yüz milyarlarca dolarlık yatırım kaybolurken, 2000-2002 döneminde ekonomik durgunluk yaşandı. Birçok küçük şirket piyasadan silinirken, Amazon gibi bazı firmaların değeri de hızla düştü; ancak bu şirketler sonrasında ayakta kalmayı başardı.

YAPAY ZEKADA KAZANÇLAR YERİNDE SAYIYOR

Slok’un yapay zeka şirketleri hakkında yaptığı analize göre, S&P 500 endeksinde en iyi performans sergileyen on şirketin fiyat/kazanç (F/K) oranları, 1990'lı yıllara kıyasla çok daha yüksek seviyelere ulaştı. Bu oran, bir şirketin hisse fiyatının kazancına oranla ne kadar fazla olduğunu gösteriyor. Yani şirketlerin piyasa değeri hızla artarken, gelirleri aynı hızda yükselmiyor.
Bu duruma öncülük eden firmalar arasında, yapay zeka çipleri üreten Nvidia’nın yanı sıra, Microsoft, Apple, Amazon, Meta ve Alphabet (Google’ın çatı şirketi) yer almakta. Bu devler, milyarlarca dolarlık yapay zeka yatırımlarını hayata geçirerek endekste önemli bir ağırlık kazanmış durumda.
Fakat analistler, bu yatırımların henüz kârlılığa dönüşmediğini, hatta bazı teknoloji devlerinin harcamalarını azaltmaya yöneldiğini ifade ediyor. Çünkü eldeki harcamalarla gelirler arasındaki fark giderek açılmakta.

2023’TEN BERİ UYARI GELİYOR

Slok’un bu değerlendirmesi, aslında yeni bir uyarı değil. 2023'te ChatGPT'nin ilk aylarında birçok analist, "kanıtlanmamış teknolojilere aşırı yatırım" yapıldığı konusunda uyarılarda bulunmuştu.
Futurism'e konuşan yapay zeka analisti Ed Zitron, bu durumu 2007'deki subprime mortgage (ipotek) krizine benzetiyor. O kriz, ABD konut piyasasında çöküşe neden olmuş ve küresel ekonomik krize yol açmıştı.
Bu yılın başlarında, Çinli yapay zeka firması DeepSeek, çok daha az donanım gücüyle eğitilmiş ve ChatGPT gibi modellerle yarışabilen bir sohbet botu tanıttığında, teknoloji hisselerinde 1 trilyon dolardan fazla değer kaybı yaşanmıştı. Bu olay, yapay zeka pazarındaki kırılganlığı gözler önüne sermekteydi.

GİDİŞAT NEREYE?

ChatGPT ve Google Gemini gibi araçlar dünya çapında büyük bir popülerlik kazanmış olsa da, elde edilen gelirler hâlâ veri merkezlerine yatırılan onlarca milyar doların çok gerisinde kalıyor.
Haziran ayında yayımlanan S&P Global araştırması, üretken yapay zeka pazarının 2029 yılına kadar toplamda 85 milyar dolarlık bir hacme ulaşmasının beklendiğini ortaya koydu. Teknoloji devlerinin yapay zekaya yaptığı bu devasa yatırımların karşılığını alıp almayacakları ise henüz kanıtlanmamış bir durumdur.