Cumhuriyetimizin 102. Yıldönümü: 29 Ekim'in Anlamı ve Önemi
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın Önemi
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş tarihi olarak özel bir yere sahiptir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu önemli bayramı gelecek kuşaklara bırakacağının bilincindeydi. 29 Ekim 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yapılan anayasa değişikliğiyle ülkenin yönetim biçimi Cumhuriyet olarak belirlenmiştir. Bu durum, aynı gün 101 pare top atışıyla kutlanması için meclisce karara bağlanmıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından ortaya çıkan yönetim boşluğunun giderilmesi gerekiyordu. Mustafa Kemal ve arkadaşları, Türkiye'ye en uygun yönetim şeklinin cumhuriyet olduğuna karar verdiler. 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet resmen ilan edildi.
29 Ekim 1923'te Gerçekleşenler
Osmanlı İmparatorluğu, 1876 yılına kadar mutlak monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 yılları arasında ise meşruti monarşi ile yönetilmiştir. I. Dünya Savaşı'nda yaşanan yenilgi sonrasında Anadolu, işgal altına girmiştir. Halk, Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde işgalcilere karşı Millî Mücadele'yi yürütmüş ve bu mücadele Ekim 1922'de millî güçlerin zaferiyle sonlanmıştır. Bu süreçte, 23 Nisan 1920'de "Büyük Millet Meclisi" adı altında toplanan halk temsilcileri, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nu kabul ederek egemenliğin Türk milletine ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922'de saltanatı kaldırmışlardı. Ülke, meclis hükümeti tarafından yönetilmekteydi.
27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifasının ardından, meclisin güvenini kazanacak yeni bir hükümet kurulamaması üzerine Mustafa Kemal Paşa, yönetim biçiminin Cumhuriyet olması amacıyla İsmet İnönü ile birlikte yasa değişikliği tasarısını hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişiklikle Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edildi.
Cumhuriyetin Bayram Olarak İlanı
Cumhuriyetin ilan edildiği sıralarda 29 Ekim günü bayram olarak belirlenmemişti ve kutlamalara ilişkin herhangi bir düzenleme yoktu. 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim'deki şenlikleri halk kendi inisiyatifiyle organize etti. Ertesi yıl, 26 Ekim 1924 tarihinde çıkarılan 986 numaralı kararname ile Cumhuriyet'in 101 pare top atışı ile ve özel düzenlenmiş bir programla kutlanmasına karar verildi. 1924'te gerçekleştirilen kutlamalar, ilerleyen yıllardaki Cumhuriyet kutlamalarının temelini oluşturdu.
1925'te Millî Bayram Olarak Kutlanması
2 Şubat 1925'te Dışişleri Bakanlığı tarafından sunulan bir yasa teklifinde, 29 Ekim'in bayram olması önerildi. Bu teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafından değerlendirildi ve 18 Nisan'da karara bağlandı, 19 Nisan'da ise teklif Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edildi. "Cumhuriyetin İlanına Müsadif 29 Teşrinievvel Gününün Millî Bayram Addi Hakkında Kanun" ile 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın millî bayram olarak kutlanması resmî bir hale getirildi. 1925 yılından itibaren, Cumhuriyet'in ilan edildiği gün resmî bir bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır.