Bilim Dünyası Şaşırttı: Primatlarda "Alfa Erkek" Tezi Çöktü, Güç Dinamikleri Daha Karmaşık!

Primatlarda Güç İlişkileri Daha Karmaşık: Yeni Araştırmalar

Fransa’daki Montpellier Üniversitesi'nde primatolog olarak görev yapan Elise Huchard, AFP'ye verdiği mülakatta, "Uzun süredir bu konuyu tamamen iki taraflı bir perspektifle ele alıyorduk: Bir tür ya erkek egemen ya da dişi egemen durumu var ve bu özellik sabit kalır şeklinde düşünüyorduk. Fakat yeni bulgular, durumun çok daha karmaşık olduğunu gösteriyor" ifadelerini kullandı.

121 TÜR ÜZERİNDEN YAPILAN GÖZLEMLER

Fransız ile Alman araştırmacılardan oluşan bir ekip, bilimsel literatürde yer alan 121 primat türüne ait 253 farklı popülasyonu inceleyerek erkek-dişi etkileşimlerine dair verileri analiz etti. Araştırma kapsamında, tehdit, saldırganlık ve itaat gibi hiyerarşik davranışlar değerlendirildi.
Sonuçlar, erkekler ile dişiler arasındaki etkileşimlerin daha sık gerçekleştiğini ortaya koydu. Ortalama olarak, bir grup içindeki etkileşimlerin büyük bir kısmı, iki cinsiyet arasında yaşanıyor.
Ancak, dişiler üzerinde açıkça baskın olan erkek popülasyon oranı yalnızca yüzde 17 olarak belirlendi. Bu gruba, insanın en yakın akrabaları arasında yer alan şempanze ve babunlar dahil. Öte yandan, lemur ve bonobo gibi türlerde dişi egemen olduğu durumlar yüzde 13 oranında görülmektedir. Geriye kalan yüzde 70'lik kesimde ise baskınlık durumları değişkenlik gösteriyor; hem erkekler hem de dişiler öne çıkabiliyor.

FİZİKSEL GÜÇ VE ÜREME ÜZERİNDEKİ KONTROL

Araştırmaya göre, erkek baskınlığı genellikle daha iri ve güçlü olan erkeklerin bulunduğu türlerde ve yaşam alanlarında yaygın. Dişilerin ise üreme üzerindeki kontrolünün artması, onların egemen olmalarına zemin hazırlayabiliyor. Örneğin, babun dişilerinin çiftleşme döneminde belirgin şekilde şişen cinsel organları, erkekler tarafından dikkatle korunuyor. Bonobo dişileri ise bu belirginlikten yoksun olduğundan, erkekler çiftleşme zamanını tahmin edemiyor ve dişiler daha serbest davranabiliyor.
Ayrıca, dişi arasındaki rekabetin yüksek olduğu veya erkeklerin yavru bakımına katkı sağladığı türlerde dişi egemenliği daha sık biçimde görülüyor. Bu bağlamda, genellikle tek eşli türlerle ilişkilendiriliyor.

İNSANLARIN YERİ NEDİR?

Huchard, elde edilen bulguların doğrudan insanlar için geçerli olmadığını belirtmesine rağmen, avcı-toplayıcı topluluklarda erkek ve kadınlar arasındaki ilişkilerin, tarım toplumlarına oranla daha eşitlikçi olduğu gözlemini dile getirdi. Bu durum, insanların baskınlığının sabit olmadığı bir grup içinde yer alabileceğine işaret ediyor.