Beynimizin Hafıza Kapasitesi: Sınırsız mı?

Telefonunuzun depolama alanını tamamen doldurmak ya da bilgisayarınızın diskini sonuna kadar kullanmak mümkün olabilir. Ancak, ya beyin hafızanızın kapasitesini tam anlamıyla kullanmak mümkün mü? Sınav öncesi veya uykusuz geçirilen bir gecenin ardından iş teslim tarihlerine yetişme çabası içinde böyle hissedebilirsiniz; fakat sinirbilimciler, tipik ve sağlıklı bir beynin bellek kapasitesinin sabit olmadığını ve kolayca dolmadığını belirtiyor.

BELLEKTE ANLAMLI BİR SINIR BULUNMUYOR
Boston College’da psikoloji ve sinirbilim alanında profesör olan Elizabeth Kensinger, “Beynin depolayabileceği bilgi miktarına dair anlamlı bir sınırlama yok” ifadelerini kullanıyor. Bunun nedeni, beynin anıları belirli bir sinir hücresinde izole dosyalar gibi saklamaktan ziyade, bir anının birçok nörona yayılmasıdır.

ÇOK SAYIDA ANI KODLANABİLİR
Bu nöron gruplarına “engram” adı veriliyor; yani beyindeki farklı bölgelerde dağılmış ve birbirine bağlı sinir hücreleri. Sinirbilimciler, bir anının birçok nörona yayılarak kaydedildiği bu yapıyı “dağıtılmış temsil” olarak adlandırıyor. Bu nöronlardan her biri, çok sayıda farklı anının bileşeni olabiliyor. Bu yapı, önemli avantajlar sağlamakta; çünkü nöronlar pek çok farklı kombinasyonda yer alabiliyor ve dolayısıyla beyin, büyük bir anı miktarını kodlayabiliyor. Ayrıca, bazı nöronlar hasar görse bile anı tamamen silinmeyebilir, zira tek bir yerde depolanmamaktadır.

NEDEN HER ŞEYİ HATIRLAMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL?
Eğer beynin bir depolama sınırı yoksa, neden her şeyi hatırlayamıyoruz? Beyindeki hafıza sistemi, yaşamın akışına göre çok daha yavaş işlemektedir. Sürekli bir bilgi akışı olsa da, bunun yalnızca küçük bir kısmı uzun süreli belleğe ulaşabilmektedir.

NE HATIRLANIR, NE UNUTULUR?
Her an, tüm duyularımızdan büyük miktarda bilgi beynimize akmaktadır. Ancak hepsini hatırlamamız gerekmiyor. Columbia Üniversitesi’nde psikoloji ve sinirbilim profesörü Lila Davachi, insan belleğinin kusursuz hatırlama amacıyla evrimleşmediğini vurguluyor. Bellek sistemimiz, hayatta kalmak için evrimleştiği için bize faydalı olan bilgileri önceliklendirmektedir.

"HAFIZA DOLU" UYARISI YOK
Kısacası, beynimiz asla “hafıza dolu” uyarısı vermez. Bunun yerine, bilgileri sürekli olarak yeniden şekillendirerek çevreye adaptasyon sağlamamıza, tahmin yapmamıza ve öğrenmemize yardımcı olur.