Atlantik Okyanusu'nda Radyoaktif Atık Varilleri Tehlikesi

Yaklaşık 50 yıllık bir süredir Atlantik Okyanusu'nun derinliklerinde 200 binden fazla radyoaktif atık varili yer almakta.

Avrupa ülkeleri, 1946 ile 1990 döneminde nükleer atıkları variller içinde asfalta ve betona gömerek okyanusa bırakma işlemi gerçekleştirdi.

Günümüzde bu variller, Fransa sahillerinin yüzlerce mil açığında, yaklaşık 4 bin metre derinlikteki çukurlarda yer alıyor. Bilim insanları, bu atıkların sızıntı yapmasının deniz yaşamına zarar verebileceği ve besin zincirine karışabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

FRANSIZ EKİP BİNLERCE VARİL BULDU

Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nın liderliğindeki bir araştırma ekibi, Haziran ayında Brest'ten yola çıkarak dört haftalık bir keşif seferine çıktı.

'L’Atalante' araştırma gemisinden indirilen 4,5 metrelik otonom sualtı robotu UlyX, deniz tabanını tarayarak 3 bin 355 varili tespit etti.

Şu ana kadar yaklaşık 50 varilin fotoğrafları çekildi; bir kısmı sağlam görünürken, bazıları paslanmış, deforme olmuş veya deniz canlılarıyla kaplanmış halde bulundu.

Araştırmacılar, bin 300 galon su, 345 tortu örneği ve 19 biyolojik numune topladı. İlk ölçümler, radyasyon seviyelerinin doğal arka plan seviyelerine yakın olduğunu gösterse de, laboratuvar analizlerinin tamamlanması aylar alacak.

TEHLİKENİN GERÇEK BOYUTU

Avrupa ülkeleri, 1967'den itibaren Nükleer Enerji Ajansı (NEA) denetiminde, yaklaşık 15 yıl boyunca Kuzeydoğu Atlantik'e radyoaktif atık bıraktı.

Atıkların üçte biri trityum, geri kalanı ise beta ve gama yayıcıları olarak biliniyor. Yüzde 2’lik kısmı ise daha tehlikeli olan alfa radyasyonunu içeriyor.

Varillerin ömrü 20-26 yıl olarak tasarlanmıştı ve bu süreyi aşmış durumdalar.

Radyoaktif maddelerden bazıları —örneğin stronsiyum-90— kalsiyumu taklit ederek deniz canlılarının dokularına girebilir ve besin zinciri aracılığıyla insanlara ulaşabilir.

ÖNÜMÜZDEKİ YIL TEKRAR ARAŞTIRILACAK

Ekibin, gelecek yıl bölgede ikinci bir sefer düzenleyerek su, tortu ve canlı örneklerinde radyoaktif izotoplar ile PFAS gibi kalıcı kimyasalların da inceleneceği bildirildi.

Bilim insanları, varillerin çoğunun düşük veya orta seviyeli atık içerdiğini ve şu anda insan sağlığı için acil bir risk oluşturmadığını ifade ediyor. Ancak uzun vadeli etkilerin dikkate alınması gerektiği üzerinde duruluyor.