ABD'nin Gizli Yeraltı Arşivleri: Uygarlığı Yeniden Kuracak Sığınaklar

ABD'nin merkezinde, kireçtaşı katmanlarının altına inşa edilmiş nükleer sığınaklarda, insanlık tarihine dair önemli belgeler korunuyor.

Soğuk Savaş döneminde oluşturulan bu “gölge kütüphaneler”, olası bir nükleer felaket sonrasında medeniyetin yeniden inşası için tasarlandı.

Kansas’taki Lenexa Federal Kayıt Merkezi, bu gizli arşivlerin en bilinen örneklerinden biridir. “Buz Küpü” olarak adlandırılan düşük sıcaklıktaki bir odada, maskeli arşivciler, hassas film makaraları üzerinde çalışıyor. Bu filmlerde, bir gün Amerikan toplumunu yeniden canlandırabilecek belgeler yer alıyor.

KIYAMET PLANI: BİLGİ KURTARILACAK, MEDENİYET YENİDEN DOĞACAK

Penn State Üniversitesi’nden kütüphaneci David Brett Spencer, “O dönemde, doğru belgelerin korunması halinde hükümetin ciddi kesintiler olmadan işleyebileceğine inanıyorlardı.” ifadelerini kullanıyor.

1950’lerde kurulan bu arşivler, nükleer saldırılara karşı dayanıklı hale getirilmek üzere çelik ve taş ile güçlendirildi. Amaç, şehirler yok olsa bile ABD'nin bilgi birikimini, yasalarını, kültürünü ve hafızasını korumaktı.

Bu düşünce, 2. Dünya Savaşı sonrası İngiltere’de, Alman bombardımanlarına karşı kayıtların taşınmasından ilham alıyordu. Soğuk Savaş döneminde ise ABD, olası Sovyet saldırılarına karşı benzer bir stratejiyi genişletti.

Kütüphane, yüzlerce metre uzunluğunda film ve bant koleksiyonuna, yaklaşık 14 milyon fotoğrafa ve milyarlarca sayfa belgeye sahiptir.

KİTAPLAR NÜKLEER PATLAMAYA DAYANABİLİR Mİ?
1955 yılında Nevada Çölü’nde gerçekleştirilen Operation Teapot sırasında, yetkililer kitapların ve mikrofilmlerin nükleer patlamalara karşı dayanıklılığını test etti. “Doom Town” adı verilen sahte bir yerleşim yeri kuruldu. İçinde evler, mankenler ve kitap rafları yer alıyordu. Patlama sonrası elde edilen veriler, ABD ordusunun savaş sonrası operasyon planlarında kullanılacaktı.

Deneylerin ardından, Anayasa ve Kurucu Belgeler gibi ulusal hazinelerin korunabilmesi için dev çelik kasalar üretildi. Başkan Harry Truman, bu kasaların Amerika’nın en değerli belgelerini “modern insan zekasının bulabileceği en güvenli şekilde” koruyacağını belirtti.

YERALTI AĞLARI: DEVLET ARŞİVLERİNDEN PİZZACILARA
On yıllar içinde bu “gölge kütüphaneler” yaygın hale geldi. Bazılarında kendi elektrik santrali, su rezervuvarı ve itfaiye birimi bulunurken, 1980’lerde özel şirketler de bu yöntemi benimsedi. Örneğin, Wrigley sakız tariflerini, Pizza Hut ise kayıtlarını yeraltı kasalarında sakladı.

Iron Mountain ve Underground Vaults gibi firmalar, zamanla belge korumanın ötesine geçerek dijital güvenlik, veri ağı ve film arşivleme hizmetleri sunmaya başladı. Bugün bu sığınakların çoğu hala aktif durumdadır. Soğuk ve nemsiz ortam, sabit diskler ve sunucular için mükemmel koşullar sağlamaktadır. Bir zamanlar nükleer felaket sonrası Amerika’yı yeniden inşa etmeyi amaçlayan bu yeraltı arşivleri, günümüzde dijital çağın belkemiğine dönüşmüş durumdadır.